Cenevre’de tarihi temas: Avrupa’dan İran’la ilk yüz yüze görüşme planı

İsrail’in İran’daki nükleer ve askeri hedeflere yönelik başlattığı saldırıların beşinci gününde, Avrupa cephesinde kritik bir diplomatik gelişme yaşanıyor. İngiltere, Fransa ve Almanya dışişleri bakanlarının, İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ile Cenevre’de yüz yüze görüşmesi planlanıyor. Görüşmeye dair Tahran’dan henüz resmi onay gelmese de, toplantı gerçekleşirse bu, İsrail saldırılarının ardından İran’la kurulacak ilk doğrudan temas olacak.

Diplomasi için fırsat arayışı

Görüşmenin koordinasyonu ABD ile sağlanırken, görüşmede ana gündem maddesi İran’ın nükleer programını azaltma veya tamamen kapatma ihtimali olacak. Avrupa ülkeleri, çatışmaların sona ermesi ve diplomatik sürecin yeniden başlaması için çaba gösteriyor.

ABD ile temas kurulmadı

İranlı Bakan Abbas Arakçi, daha önce İngiltere, Fransa ve Almanya dışişleri bakanlarıyla telefon görüşmeleri gerçekleştirmiş, ancak ABD Başkanı Donald Trump’ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff ile görüşmeyi reddetmişti. Arakçi bu kararı, İsrail’in saldırılarının ABD’nin bilgisi ve onayıyla gerçekleştiği gerekçesiyle aldıklarını ifade etmişti.

“Nükleer silah peşinde değiliz”

Arakçi, çarşamba gecesi yaptığı sosyal medya paylaşımında İran’ın yalnızca kendini savunduğunu belirterek, “İran, kamuoyuna verdiği sözleri eylemleriyle kanıtladı. Biz hiçbir zaman nükleer silah peşinde olmadık, olmayacağız” ifadelerini kullandı. Diplomasiye açık olduklarını yineleyen Arakçi, “İsrail hariç tüm taraflarla görüşmeye hazırız” dedi.

Trump’tan gerilimi tırmandıran açıklamalar

ABD Başkanı Donald Trump ise sosyal medya paylaşımlarında İran’ın “koşulsuz teslim” olması gerektiğini belirtmiş, Tahran’ın boşaltılması çağrısında bulunmuştu. Trump’ın söylemleri, diplomasi girişimlerini zora sokarken, Avrupa ülkeleri İsrail’in “meşru müdafaa hakkını” tanımakla birlikte, sürecin uluslararası hukuk çerçevesinde ve itidal ile yürütülmesini savunuyor.

Nükleer anlaşmanın gölgesinde yeni süreç

Fransa, İngiltere ve Almanya, 2015 tarihli İran nükleer anlaşmasının tarafları arasında yer alıyor. Bu anlaşma, İran’a düşük saflıkta uranyum zenginleştirme hakkı tanırken uluslararası denetime açık bir program öngörüyordu. ABD, 2018’de anlaşmadan çekilmiş, İran ise 2019’da kademeli olarak yükümlülüklerini askıya almıştı.