Sportif alanda zihinsel performans antrenörlüğü yapan NationalTurk yorumcusu Ersin Afacan’ın ‘Mental Antrenmanda Empatinin Önemi’ başlıklı yazısı;

Mental antrenman; teknik, taktik ve kondisyon olarak maça hazırlanan sporcuyu ve takımı zihinsel olarak da maça hazırlamaktır.1 Sporcunun ve takımın zihinsel olarak maça hazırlanmasında profesyonel destek sağlayan kişiye mental antrenör veya zihinsel performans antrenörü denir. Bu kişinin bazı özelliklere sahip olması gerekmektedir. Bu özelliklerden temel olanları aşağıda sıralanmıştır.

1. Üniversitelerin beden eğitimi, felsefe, sosyoloji, psikoloji, rehberlik ve psikolojik danışmanlık gibi davranış bilimleri okutulan bölümlerinden lisans veya yüksek lisans seviyesinde mezun olmalı.

2. Amatör veya profesyonel olarak lisanslı spor yapmış olmalı.

3. Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu’nda sporda psiko-sosyal alanları içeren spor felsefesi, spor psikolojisi, spor sosyolojisi gibi dersleri verebilecek bilgi birikimine, tecrübeye ve kaynaklara sahip olmalıdır.2

Yukarıdaki özellikler dikkate alındığında kendine özgü dinamikleri olan sporda danışmanlık hizmeti verecek olan kişilerin sporu ve sporcuyu küçümsememesi gerekmektedir. Bundan dolayı da sporun içinden gelmiş yani spor yapmış (amatör, profesyonel veya hakem) kişilerin mental antrenman alanında başarılı olacağını düşünüyorum ki bu özellik yani yukarıdaki 2.madde empati (eşduyum) kavramının da önemini karşımıza çıkarmaktadır. Çünkü kişiler, uğraştıkları ya da ilgi duydukları alanlarda empatik becerilerini geliştirmektedir.

Empatinin tarihçesine baktığımızda bu kavramın Almanca’daki “einfühlung” ve Eski Yunanca’daki “empathera” terimlerinden geldiğini görürüz. Einfühlung kavramını ilk kullananlardan birisi Alman psikologlardan Theodore Lipps olmuştur. 1887 yılında Lipps, einfühlung’u şöyle tanımlamıştır : “Bir insanın kendisini karşısındaki bir nesneye, örneğin bir sanat eserine yansıtması, kendini onun içinde hissetmesi ve bu yolla o nesneyi kendi içine olarak (özümseyerek) anlaması sürecine einfühlung adı verilir.”3

Mental antrenmanlarda sporcularla birebir veya grup halinde görüşen bir mental antrenör, sağlıklı bilgi toplamada empatinin önemini bilmelidir. Çünkü empatinin de yardımı ile elde edilen bilginin sağlıklı ve güvenilir olma ihtimali çok yüksektir. Aksi takdirde takım ve sporcu ile ilgili bilgilerin elde edilmesi ve toplanmasında empati olmadığında “anlama” olmadan “açıklama” yapılmış olunur. Yani psiko-sosyal alandaki empati eksikliği bir dizi karmaşık oluşumun anlaşılmasını zorlaştırır.

Dolayısıyla mental antrenörün empatik yaklaşımı bir alışkanlık ve hatta “zanaat” şekline bürünmelidir. Çünkü mental antrenmanın içindeki “dinleme” yalnızca bir “işitmeden” farklıdır ve sporcunun duygu, düşünce ve davranışlarının mental antrenör tarafından sporcu ile birlikte yeniden yaşanması gerekmektedir. Empatik dinleme diyebileceğimiz bu dinleme şekli ile mental antrenör, sporcuya olabildiğince az müdahale eder ve kendi üstbenliğini atarak karşısındakini dinler. Böyle bir becerinin de sağlıklı bir şekilde olması için spor yapmak ve sporda psiko-sosyal alanlarda çalışıyor olmak gerekmektedir. Yoksa ülkemizde bazı kişilerin yaptığı gibi sadece psikoloji ile mental antrenmanı anlamak ve anlatmaya çalışmak spora gözlüksüz bir miyop gibi bulanık bakmaktır.

Ersin Afacan / NationalTurk

https://twitter.com/mentaldestek

¹ Afacan Ersin: Sporda Mental Antrenman, s.13, 1.Baskı. Kitap Atelyesi, Ankara, 2008

² Afacan Ersin: 50 Soruda Spor ve Mental Antrenman, s.67, 1.Baskı, Kitap Atelyesi, Ankara, 2008

³ Dökmen Üstün: İletişim Çatışmaları ve Empati, s.306, Sistem Yayıncılık, İstanbul, 1994