Rusya’nın, Suriye’deki iç savaşta Esed rejimine verdiği destek, son bir aydır zirve yapan askeri yığınağı ve hava operasyonları düzenleme kararı ile yeni bir aşamaya ulaştı.
Anadolu Ajansı’nın derlemesi;
Rusya, Suriye iç savaşında doğrudan taraf olma noktasına gelirken, ılımlı muhalifler, “terörist” unsurlarla mücadele adı altında hedef alınmaktan ve Esed rejiminin güçlendirilmesinden kaygı duyuyor.
Suriye’de Mart 2011’deki halk hareketlerine rejimin şiddet kullanarak yanıt vermesi üzerine başlayan iç savaşta Beşşar Esed yönetimine desteğini güçlü ve kesintisiz biçimde sürdüren Rusya, dengelerin rejim aleyhine değişmesi üzerine yeni hamleler yapıyor.
Muhaliflerin İdlib ve Halep’te daha iyi organize olarak ilerlemelerinin yanı sıra, terör örgütü DAEŞ’in ülkenin orta ve doğu kesimlerinde artan saldırılarıyla zorda kalan Esed, geçen temmuz ayı sonunda Suriye devlet televizyonunda yayınlanan demecinde orduya asker bulmakta zorlandığını itiraf etmişti.
İran ile birlikte rejimi desteklemeyi kararlılıkla sürdüreceklerini her fırsatta yineleyen Rusya, bu ayın başından itibaren Suriye’nin kıyı kesimlerine büyük bir askeri yığınak yaptı. Rus ordusunun dev kargo uçakları bölgeye, özellikle Hazar Denizi-İran-Irak üzerinden kurulan hava koridoru ile ulaştı.
Son bir aydır Suriye’de artan Rus askeri yığınağına gösterilen uluslararası tepkiler üzerine Rus yönetimi Esed ile ikili anlaşmaları çerçevesinde ve uluslararası hukuka uygun şekilde askeri işbirliğini yürüttüğünü vurguladı.
“Suriye’de teröre karşı uluslararası cephe” argümanıyla yeni bir oluşumun liderliğini yapmak isteyen Rusya, BM’deki Genel Kurul çalışmaları sırasında ABD üzerindeki baskısını artırarak “işbirliği” mesajı verdi.
Ancak ABD halihazırda Türkiye’nin de desteğiyle yürüttüğü hava saldırılarına Rusya’nın katılmasına operasyonların kendi kontrolünde olması şartıyla yeşil ışık yakarken, Kremlin hareket alanını kısıtlayacak bu plana yanaşmadı.
Hava saldırılarını Esed rejimiyle ortak yürütebilme imkanından istifade eden Rus lider Viladimir Putin, New York’ta Başkan Barack Obama ile görüşmelerinde sonuç alınamamasının hemen ardından, bugün düğmeye bastı. Rusya Parlamentosu’nun üst kanadı Federasyon Konseyi, Putin’in, Rus askerlerinin yurt dışında kullanılmasına ilişkin teklifine izin verdi. Kremlin İdaresi Başkanı Sergey İvanov da Esed’in talebi üzerine DAEŞ’e karşı hava operasyonları düzenleyeceğini bildirdi.
Rusya’nın kararlılığını New York’taki görüşmelerde anlayan Amerikan yönetimi, Suriye hava sahasında ABD ve Rus uçaklarının çakışmaması için iletişim kanallarının açılacağını dün duyurmuştu.
– Terörle mücadele adı altında Esed’i güçlendirmek
Rusya için, son aylarda daha da zayıflama eğilimine giren Esed rejiminin toparlanması, “Cenevre-3” konferansının alt yapısının oluşturulmaya çalışıldığı bir dönemde önem arz ediyor. Esed’in muhaliflerin karşısında masaya zayıf oturmasının olumsuz sonuçlarını hesaplayan Rusya, müzakereler başlayana kadar rejimi sahada güçlendirmenin peşinde.
Rusya’nın bir diğer hedefi de Esed’in uluslararası meşru muhatap haline getirilmesi. DAEŞ ile mücadelenin en iyi Suriye ordusu ve rejimi desteklenerek yapılabileceğini savunan Rusya, “Esed’in alternatifinin İslamcı terörist radikaller olduğu” savını işliyor. Ancak Rusya’nın propagandası henüz karşılık bulmamış görünüyor.
– Kuzey Kafkasya boyutu
Moskova’nın Suriye’yle ilgili hassas olduğu bir diğer konu da Kuzey Kafkasya kökenli savaşçılar. Kremlin’e göre, DAEŞ ile ortak mücadeleye dahil olmak, Kuzey Kafkasya kökenli DAEŞ militanlarıyla daha etkili mücadele için de avantajlar sunacak. Moskova yönetimi, yaklaşık iki bin kişiye ulaştığını bildirdiği Kuzey Kafkasyalı militanlar özelinde diğer ülkelerle istihbari, siyasi ve askeri işbirliği kurabilecek. Ayrıca Rusya’nın Kuzey Kafkasya’da DAEŞ’e bağlılığını bildirmeyen bazı direnişçi gruplarla savaşı da bu sayede daha fazla uluslararası kabul görebilecek. Putin, 27 Eylül’de Amerikan CBS kanalına verdiği röportajda, “Onların Rusya’ya dönmesini beklemek yerine, Esed’e, Suriye topraklarında onlarla savaşması için yardım etmek daha iyi” ifadesini kullanmıştı.
– Muhaliflere yönelik tehdit
Rusya’nın hava saldırılarına başlaması durumunda “terörle mücadele” konseptini nasıl uygulayacağı merak konusu.
Esed’in, rejime karşı silahlı mücadele veren tüm grupları “terörist” olarak nitelendiren yaklaşımı, Rusya tarafından da büyük ölçüde paylaşılıyor.
Bu nedenle Rusya’nın hedefinde yalnızca DAEŞ ya da Nusra Cephesi gibi gruplar değil, ılımlı muhalifler de olabileceği endişesi hakim.
Rusya’nın özellikle Lazkiye-İdlib hattındaki muhalifleri hedef alma ihtimali tartışılıyor. Böylesi bir durumda Rusya iç savaşın bizzat doğrudan bir taraf haline gelecek.
– Saldırılar başladı iddiası
Halep’te en etkin muhalif gruplardan Birinci Alay’ın Komutanı Ebu Esad AA muhabirine yaptığı açıklamada, Rusya’nın hava operasyonu kararının altındaki nedenleri şöyle açıkladı:
“Rusya’nın Suriye’de üç hedefi var. Birinci hedefi, sahillerin güvenliğini sağlamak. İkinci hedefi Suriye’de Esed’in varlığının devamını sağlamak. Üçüncü hedefi ise terör örgütü DAEŞ ve Özgür Suriye Ordusu’nu (ÖSO) aynı anda vurmak. Buna delil de, Rus uçaklarının Hama ve Humus’ta muhalif birliklere saldırmaya başlaması”
Şam Cephesi’nin saha komutanlarından Ebu Riyad da “Rusların gönderdiği ekipler, çalışmayan tankları dahi tamir ettiler ve o tanklar şimdi Suriye halkını öldürüyor” dedi. Son günlerde Lazkiye’deki Hamim Havaalanı’na çok sayıda Rus askeri kargo uçağı geldiğine dikkati çeken Riyad, Rus askerlerinin Tartus ve başka yerlerde eğitim verdiğini belirtti. Riyad, artan Rus varlığının nedenini, “İran ve Hizbullah’ın rejimi korunmasındaki başarısızlığı, Fetih ordusunun İdlib ve Hama- Sehl el Gab bölgesinde ilerleyişi ve Suriye’deki en büyük askeri havaalanlarından bir olan Ebu Duhur’un kontrolünü sağlamasının rejime büyük kayıp verdirmesi” şeklinde açıkladı.
– “Rusya’ya karşı önlem alınmasını istiyoruz”
Birinci Alayı’n saha komutanlarından Ahmed İmam Ebu Ammar, son zamanlarda Rusya’nın doğrudan rejimin yanında yer alarak olaylara müdahil olduğunu ve bu durumun kendileri için büyük tehlike arz ettiğine işaret etti. Ammar, “Halep’te 4-5 gün önce yapılan katliamlar, gelişmiş silahlarla yapıldı. Rejim, bu gelişmiş silahlarını Halep’te muhaliflere yönelik kullandı. Biz, uluslararası kamuoyundan Suriye’ye girilmemesini rica ediyoruz. Biz, uluslararası kamuoyundan Rusya’ya karşı bir önlem almasını istiyoruz” diye konuştu.
– “ÖSO karargahı hedef alındı”
Şam Cephesi saha komutanlarından Muhammed el-Gabi, Rusya’nın bugün ilk olarak Hama kuzey kırsalında Özgür Suriye Ordusu’na bağlı “İz” adlı grubun karargahını hedef aldığını iddia etti. Gabi, şunları söyledi:
“O karargahın üzerinde ÖSO’nun bayrağı vardı ama ona rağmen hedef alındı. Rusya’ya göre Esed’e silah çeken herkes teröristtir ve Rusya’ya göre aynı hedeftir. Biz ÖSO olarak bizimle savaşmaya gelen herkesle savaşacağız. Rusya’yı şu andan itibaren işgalci güç olarak görüyoruz”
AA muhabirine bilgi veren, Humus’taki yerel medya aktivisti Samir el Humusi de bugün Humus ve Hama’da muhaliflerin kontrolündeki bölgelere hava saldırısı düzenleyen unsurların Rus uçakları olduğu şeklinde iddialar ortaya atıldığını belirtmişti. Humusi, “Hama ve Humus’ta muhaliflerin bölgesine saldıran savaş uçakları diğer uçaklardan farklı. Bu uçakların tahrip gücü diğerlerine göre daha yüksek” diyerek, silahlı muhaliflerin dinlemesine takılan kule ve pilotlar arasındaki haberleşmenin Rusça olduğu iddiasını aktarmıştı.
