Humberstone: Bir Zamanlar Savaş Sebebi Olan Hayalet Kasaba
Şili Atacama Çölü'nde bir zamanlar güherçile olarak da bilinen potasyum nitrat çıkarılan Humberstone bugün bir hayalet kasaba görünümünde.
Güherçile bir zamanlar Atacama Çölü’nün ortasındaki Humberstone’da çıkarılmıştı. Potasyum nitrat o kadar değerliydi ki Şili, Bolivya ve Peru onun için savaşa bile girdi. Bugün Humberstone Şili’ye ait ve yıllardır terk edilmiş durumda. İşte Humberstone hikayesi
Yıl 1872, Şili’nin kuzeyindeki yaşanmaz Atacama Çölü’nün ortasında yeni bir şehir kuruluyor. Adını İngiliz bir kimyagerden alan Humberstone’da yaşam tek bir amacı takip ediyor: gübre üretiminde ihtiyaç duyulan bir madde olan güherçile madenciliği. Küresel ekonomiye sağladığı değer nedeniyle “beyaz altın” olarak da bilinir.
Humberstone, kuzey Şili’deki en büyük güherçile şehriydi. O zamanlar ürün dünya çapında o kadar popülerdi ki, Santiago de Chile Üniversitesi’nin tahminlerine göre, zaman zaman toplam gelirinin yüzde 60’a kadarı güherçile ihracatından geliyordu.
Humberstone: Savaş Sebebi Kasaba!
19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında, dünyanın emtia arzının neredeyse tamamı Şili’den geliyordu. Humberstone ve diğer sanayi şehirleri de buna paralel olarak ülke için önemliydi.
Aslında o kadar önemliler ki, insanlar komşuları Bolivya ve Peru ile savaşa girmeye hazırdı.
Humberstone, 1870’lerin sonunda Anglo-Şili yönetimi altında olmasına rağmen, Bolivya topraklarındaydı. Bolivya da güherçile patlamasından yararlanmak istediğinde, ülke 1878’de hammadde ihracatına korkunç vergiler koydu.
Sonuç olarak, Şili Bolivya’ya savaş ilan ediyor. Ardından gelen silahlı çatışma dört yıl sürecek ve binlerce hayata mal olacaktı. Şili, İngiltere tarafından destekleniyor çünkü iki ülke güherçileyi ortaklaşa kullanıyordu. Topraklarında güherçile yatakları da bulunan Peru, Bolivya’nın müttefiki olmuştu.
Nihayetinde, üstün İngiliz ordusu sayesinde Şili galip geldi ve Bolivya’nın Antofagasta eyaletini ve Peru’nun Taracapa bölgesini ilhak etti. Sonuç: Humberstone ve bölgelerdeki diğer tüm sanayi şehirleri Şili’dir. Şili artık güherçile ihracatında birkaç on yıl boyunca – Birinci Dünya Savaşı’na kadar tek tekele sahipti.
Bütün bir endüstrinin sonu
Birinci Dünya Savaşı sırasında İngiltere, Almanya’ya deniz yoluyla yapılan tüm ihracatı geçici olarak engelledi. Güherçile artık gelmediğinden, Alman araştırmacılar bir alternatif aradı ve çok geçmeden onun yerini alacak bir şey icat etti. Gübreler artık daha verimli ve maliyetin çok altında üretilebilecekti. Bir zamanlar savaş sebebi olan güherçilenin modası birdenbire geçiverdi.
Takip eden yıllarda, Humberstone ve Atacama Çölü’ndeki diğer sanayi siteleri yozlaşarak hayalet kasabalara dönüştü. Ancak kuru çöl havası, bazı yerlerin hala son derece iyi korunmuş olmasına katkıda bulunuyor. Aslında, Humberstone biraz da hayat yakında buraya geri gelebilirmiş gibi görünüyor.
Ve bunu en azından turizm şeklinde düzenli olarak yapıyor. Çünkü eskiden en büyük güherçile şehri olan Humberstone, bir gezi cazibe merkezidir.
2000 yılından bu yana, burası resmi olarak UNESCO Dünya Mirası Sit Alanı ve dünyanın en iyi korunmuş güherçile kasabası. Evler ve sanayi yapılarının yanı sıra eski bir demiryolu hattının kalıntılarını da görebilirsiniz. Ancak uzun süredir buraya hiçbir şey taşınmadı.
