Zihinsel tükenmişlik ve spor

Sportif alanda zihinsel performans antrenörlüğü yapan bir sosyal bilim uzmanı olan Ersin Afacan ‘ın bu haftaki “ Zihinsel tükenmişlik ve spor ” adlı makalesini sizlerle paylaşıyoruz.

Geçen hafta basında yer alan bir habere göre Bundesliga takımlarından Hannover 96’nın yedek kalecisi Markus Miller, “zihinsel tükenmişlik” sendromu (burnout) nedeniyle tedavi görmek üzere özel bir kliniğe yattı. 29 yaşındaki file bekçisinin selefi Robert Enke ise 10 Kasım 2009’da depresyona girerek intihar etmişti. Miller kulübü aracılığıyla, “Tükenmişlik sendromu nedeniyle hastaneye yatıp tedavi olmam lazım. Bir süredir, takıma gerçekten yardımcı olduğumu ya da önemli bir katkı sağladığımı daha az hisseder oldum. Bu yüzden üzerimde gittikçe artan bir baskı ve gerilim hissediyorum. Bu da beni engelliyor” açıklamasını yaptı. Uzun süredir psikolog, doktor ve psikoterapistten yardım alan Miller’in tedavisine bu kez hastanede devam edilecek.

Peki “Zihinsel Tükenmişlik” sendromu (Burnout) nedir?

İngilizce bir sözcük olan “burnout”, tamamen yanıp tükenmek anlamına geliyor. Tükenmişlik; daha önce ilginç ama şimdi sıkıcı, yerine getirilmez veya çok zoraki gelen bir faaliyetten çekilmedir. Zihinsel tükenmişlik sendromu, uzun süre boyunca sınırlarını zorlayarak çalışan, iş hayatında yüksek beklentilere sahip olan ve kendini ruhsal açıdan yenileyemeyen kişilerde daha sık görülüyor. İdealizm ve amacın ileri düzeyde kaybı söz konusudur. Stresli iş yaşamı, artan iş yükü, işi sürekli olarak eve taşımak, iş ile özel hayat arasında denge kuramamak bazı insanlarda tükenmişlik (burnout) sendromuna davetiye çıkartıyor.

Tükenmişliğin gelişiminde ilk aşama çok önemlidir. O da kişisel ilişkilerin kesilmeye, birlikte çalışılan insanlardan duygusal olarak uzaklaşmaya yani mesafeli (soğuk) ve ilgisiz olarak kendini ayırmaya başlamaktır. İşte bu andan itibaren tükenmişlik yönetilmeye ve önlenmeye başlanmalıdır. Bunun için de şunlar yapılmalıdır;

1. Fiziksel uygunluğa dikkat etmek
2. Dengeli ve düzenli beslenmek
3. Pozitif bir dış görünüşe sahip olmak
4. Rahatlatıcı molalar vermek
5. Zihinsel (mental) yetenekleri geliştirmek

Bir sporcu zihinsel yeteneklerini ise mental antrenmanlarla geliştirebilir. Aslında sporda tükenmişlik sendromuna yakalanan bir sporcunun bir hastaneye yatırılmasına gerek yoktur. Çünkü insanlar hayatın normal zorlukları ile baş etmek için ilaçlara ihtiyaç duymamalıdır. İlaçlar yerine sağlam bir hayat felsefesi insana fayda sağlar. Çünkü hayat, bir hastalık değildir. Bazen kaygı duymanıza yol açan dertler ve sıkıntılar da hastalık belirtileri değildir. Kaleci Miller’in de sportif yaşamı ile ilgili zorlu bir dönemden geçmesi, kendisini antrenmana gitmek zorunda hissetmesi ve takıma az katkı verdiğini düşünmesi gibi senaryolardan kaygılanması onun hastalandığı anlamına gelmez.

Bir sporcunun içinde bulunduğu şartları değerlendirmesi, sporculuk yaşantısındaki anlamları, amaçları ve değerleri daha net anlayabilmesi için birisiyle konuşmaya ihtiyacı vardır. O kişide sporda psiko-sosyal alanlarda çalışan ve uzman olan “zihinsel performans antrenörü”dür. Çünkü sporcuların mental antrenmanlarla birlikte zihinsel antrenörün verebileceği tavsiyelere ve sunabileceği çeşitli bakış açılarına ihtiyacı vardır.

Ersin AFACAN