Türkiye’de 15 Temmuz darbe girişimi sonrası ilan edilen OHAL ve bu kapsamda yayımlanan KHK’lar, Avrupa hukuk normlarıyla uyumlulukları incelenmek üzere Venedik Komisyonu gündemine taşındı.
vrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (AKPM) Denetim Komisyonu, Venedik Komisyonu’na başvurarak Olağanüstü Hal ve bu kapsamdaki Kanun Hükmünde Kararnameler’in Avrupa hukuk normlarına uyumu hakkında uzman görüş raporu hazırlaması talebinde bulundu. AKPM kaynakları, “OHAL ve KHK’ların hukuksal açıdan yarattığı soru işaretleri nedeniyle” Venedik Komisyonu’na başvurulduğunu söylüyorlar.
Deutsche Welle Türkçe’den Kayhan Kaynarca’nın haberine göre bir Avrupa Konseyi organı olan Venedik Komisyonu, Avrupa Konseyi’ne üye 47 ülke ile Avrupa dışından, aralarında ABD ve Brezilya’nın da bulunduğu 14 ülkenin “bağımsız” uzman hukukçularından oluşuyor. Strasbourg merkezli Komisyon, Avrupa’nın anayasal konulardaki referans kurumu olarak tanımlanıyor.
Venedik Komisyonu’nu Türkiye için harekete geçiren AKPM Denetim Komisyonu ise Avrupa Konseyi’ne üye devletlerin Avrupa Konseyi üyeliğinden kaynaklanan siyasi ve hukuksal yükümlülüklerine bağlılıklarını takip ediyor. Türkiye, bu denetim mekanizması çerçevesinde şu anda Bulgaristan, Karadağ ve Makedonya ile birlikte “Denetim Sonrası Diyalog Süreci”nde tutuluyor.
Venedik Komisyonu tarafından hazırlanacak belgenin AKPM tarafından önümüzdeki aylarda kaleme alınacak Türkiye rapor ve karar metinlerinde referans belge olarak kullanılacak. AKPM’nin bir sonraki Türkiye Denetim Sonrası Diyalog raporunun 2017’nin ilk yarısında oylanması öngörülüyor.
AKPM bu rapor öncesinde, Strasbourg’da 10-14 Ekim tarihlerinde yapılacak genel kurul oturumlarında Türkiye’deki gelişmeleri tartışacak. Bu kapsamda Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu 12 Ekim Çarşamba günü AKPM genel kuruluna seslenip Avrupalı parlamenterlerin sorularını yanıtlayacak. Çavuşoğlu’na soru sormak için daha şimdiden AKPM üyesi 48 parlamenterin kayıt olduğu belirtiliyor. Çavuşoğlu 2003-2013 yılları arasında AKPM üyeliği, 2010-2012 yılları arasında da AKPM Başkanlığı yapmıştı. Bu nedenle Avrupa Konseyi kulislerinde olumlu imaja sahip.
AKPM kaynakları, 12 Ekim’de yapılacak oturum sonrası Türkiye hakkında herhangi bir karar alınmayacağını, OHAL kapsamında alınan kararlar nedeniyle Türkiye’ye yönelik bir yaptırımın da şimdilik söz konusu olmadığını belirtiyorlar.
Aynı kaynaklar, 15 Temmuz sonrası OHAL kapsamındaki bazı uygulamaların yarattığı soru işaretleri nedeniyle AKPM Denetim Komisyonu’nun konuyu Venedik Komisyonu gündemine taşıma kararı aldığını, OHAL ve KHK’ların uygulanışının Avrupa hukuk normlarıyla uyumu hakkında Venedik Komisyonu’ndan çıkacak sonucun AKPM için referans oluşturacağını söylüyorlar.
Venedik Komisyonu tarafından hazırlanan uzman görüş raporları AİHM veya AB gibi diğer Avrupa kurumları için de referans teşkil edecek. Komisyon tarafından hazırlanacak OHAL ve KHK raporunun bu yıl sonundan önce sonuçlanması beklenmiyor.
Venedik Komisyonu, OHAL ve KHK’lar dışında Türkiye’de yüksek yargının yapısındaki değişiklikler, parlamenter dokunulmazlığı ve sulh ceza hâkimlikleri hakkında da uzman görüş raporları hazırlıyor. Bu konulardaki uzman görüş talepleri de AKPM kaynaklı.
Venedik Komisyonu OHAL gibi durumlar hakkında 2006 yılında genel bir görüş yayımlamış, ulusal ve kamusal güvenliğin korunması için temel hak ve özgürlüklerin “şartlı olarak” kısıtlanabileceğini belirtmiş, ancak tüm bunların Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne uygun biçimde yapılması gerektiğini not etmişti.
