Petrol ve Kaos… NationalTurk yorumcusu ve Ekonomi uzmanı Ömer Demir’in bu haftaki yazısı;

Tunuslu marul satıcısı gencin tezgahına el konulması ve  kendini ateşe vermesi ,Orta Doğuda pek çok  isyanı tetikleyerek emtia fiyatlarına yeni zirveleri göstermeye yetti. Ortadoğu belirsizliğinin petrol,altın ve diğer emtia fiyatlarında neden olduğu ani yükselişin ekonomik ve finansal dengeler üzerindeki olumsuz etkisi devam ediyor.

Korku ve risk endeksi olan VIX endeksi (volatility index) yüksek seviyelerde dolaşmaya devam ediyor. Gözler 2009 yılına göre % 29 oranında yükselen altın fiyatlarına çevrildi. 1365 dolardan işlem gören altın/ons fiyatının ortadoğu haberleri ile 1433 dolarları görmesi akıllara yeni yükselişlerin habercisi mi sorusunu getiriyor. Sadece altın değil petrolde de benzer fiyat hareketleri yaşanmakta ;geçen hafta “gıda enflasyonu” konu başlığı ile toplanan G-20 toplantısında da ,petrol fiyatlarının ,yükselen enflasyon oranlarını artırmasının kaçınılmaz olduğu  ve toparlanma çabalarında olan global ekonomiye dair ikinci dip ihtimalini soruları konuşuldu.

Örneğin Japon Nomura Bank analizinde; Libya ve Cezayir’in üretimini kısma ihtimaline karşı BRENT  petrolün varilinin  220 doları geçebileceği ihtimali olduğunu açıklaması bile mümkün,çünkü bugun BRENT petrol %4.18 prim yaparak 116.64 seviyelerinde. Bu arada İSKOÇYA teslimatlı BRENT ham petrolü ile , ABD Teksas ham petrolü olarak bilinen NYMEX petrolü arasındaki farkın belkide tarihinde bu kadar açık olması spekülatör hareketlerin etkisi. Libya’da çıkan iç savaşın ardından petrol üretimini yarı yarıya azaltması,Cezair’in de benzer bir hamleye yelteneceği haberide piyasaları gerginleştirmeye yeti. Hafta boyu gerginlik haberlerine kulak kabartan piyasalar, olumlu haberlere neredeyse kulak tıkadı. Ama hafta sonuna doğru Avrupa’da güven endeksleri ve ABD’de haftalık işsizlik rakamı gibi ekonomik göstergelerden gelen olumlu sinyaller ile, Kaddafi’nin açıklamaları öncesinde ılımlı beklentiler ve Suudi Arabistan’ın petrol arzına destek olacağına dair açıklamalar borsaların kayıpları azalmaya ve petrol fiyatlarının ateşini söndürmeye yetmese de , bakır gibi ekonomik aktiviteye daha duyarlı emtialarda fiyatların gerilemesine  sebep oldu.

Dünya’da bu gelişmeler sürerken ,ortadoğu gerginliği ile diken üstünde duran IMKB, Dış ticaret açığı ile kan kaybetmeye devam etti. 2011 Ocak ayı Dış ticaret açığı beklenti 4.7 milyar dolar iken Ocak´ta 7.3 milyar dolar olarak piyasaların moralini bozdu. Ocak 2011 ´de ihracat yüzde 22.1 büyüsede,İthalat  yıllık yüzde 44.3 artarak rekor kırdı.

Veri TCMB´nin ithalat talebini azaltma çabalarının işe yaramadığına işaret ederken ,İthalat vergisi verilerine dayanarak ithalatta düşüş yaşanmasını bekleyen TCMB´nin de hayalleri boşa çıktı. İhracat aylık % 4.2 daralırken ithalat %9.7 arttı ve dış ticaret verisinin yükselmesine sebep oldu. Ocak ayı ticaret verileri artan petrol fiyatlarının etkisini yansıtmamasına rağmen bu seviyerde oluşu , Ortadoğu etkilerinin görüleceği Şubat ayında daha kötüsü beklentilerini satın almaya başladı. Enerji ithalatının yıllık % 31 arttışı, önceki altı ayda da ortalama yüzde 28 enerji ithali açığa önemli etken. Geçen hafta açıklanan diğer önemli bir veri ise 2010 yılı işsizlik oranları idi. Türkiye’nin 2010 yılı işsizlik oranı yüzde 2.1 azalarak  % 11.9 olarak açıklandı. Türkiye genelinde işsiz sayısı bir önceki yıla gore 425 bin kişi azalarak 3 milyon 46 bin kişiye düştü.  2010 yılında istihdam edilenlerin sayısı, bir önceki yıla göre 1 milyon 317 bin kişi artarak, 22 milyon 594 bin kişiye ulaştı. 2010 yılında istihdam edilenlerin % 25,2´si tarım, % 19,9´u sanayi, % 6,3´ü inşaat, % 48,6´sı ise hizmetler sektöründe.

Son dış ticaret verisi TCMB´nin ithalat talebini azaltma önlemlerinin etkilerini tam olarak görülmediği için eleştirmek yersiz olacaktır.Ama  Ocak verisi ve petrol fiyatlarındaki trendin yukarı olması sebebiyle risk oluşturmaya devam ediyor.

Ömer Demir