Sovyetler Birliğinin son Dışişleri bakanı, Michail Gorbachov’un sırdaşı ve soğuk savaşı sona erdiren Gürcü lider Eduard Şevardnadze 86 yaşında yaşamını yitirdi.

Eduard Şevardnadze’nin ölüm haberini, yardımcısı Marina Davitaşvili duyurdu. Reuters’a konuşan Davitaşvili, 86 yaşında yaşamını yitiren Gürcü liderin uzun süredir hasta olduğunu söyledi ancak başka detay vermedi.

Sovyetler Birliği’nin son dışişleri bakanı olan Şevardnadze, Soğuk Savaş’ın sona ermesini sağlayan isimlerdendi.

1990 yılında görevinden ve partisinden istifa eden Şevardnadze, SSCB Başkanı Mikhail Gorbaçov’un davetiyle yeniden Dışişleri Bakanlığı görevini kabul etti ancak SSCB’nin dağılmasıyla bu görevi kısa sürdü.

Daha sonra Moskova’dan ülkesine dönen Şevardnadze, ilk cumhurbaşkanı Zviad Gamsahurdia’nın devrilmesinde ve ülkedeki iç savaşın bitirilmesinde önemli rol oynadı.

1992-1995 yıllarında Gürcistan Meclis Başkanlığı görevini yürüten Şevardnadze, 1995’te cumhurbaşkanı seçildi. 2000 yılında yapılan seçimlerde ikinci kez cumhurbaşkanı seçilen Şevardnadze, Mihail Saakaşvili önderliğindeki muhalif güçlerin baskısıyla istifa etmek zorunda kaldı.

Eduard Şevarnadze Kimdir ?

1928 yılında Gürcistan’ın Lanchkuti bölgesi Mamati köyünde bir öğretmen ailesinde doğan Şevardnadze, 1972-1985 yıllarında Gürcistan Komünist Partisi Genel Sekreteri, 1985-90 yıllarında Sovyetler Birliği (SSCB) Dışişleri Bakanlığı ve Merkezi Komite üyeliği görevlerinde bulundu.

1985-1990 arasında ve 1991’de SSCB dışişleri bakanı, 1992-2003 arasında Gürcistan’ın devlet başkanı. İlk devlet başkanı Zviad Gamsahurdia’nın devrilmesiyle iktidara gelmiş, Miheil Saakaşvili liderliğindeki muhalefet tarafından 2003 yılından iktidardan ayrılmak zorunda bırakılmıştır.

Gürcü bir öğretmenin oğludur. Gürcistan Komünist Partisi’nin okulunda öğrenim gördü. 1960’ta Kutaisi Pedagoji Entitüsü’nde tarih öğrenimini tamamladı. 1946’da Komsomol’a girdi.1957-61 arasında Gürcistan Komsomolu Merkez Komitesi birinci sekreterliği görevini yürüttü. 1964’te Tiflis’e giderek parti yönetiminde çeşitli görevler üstlendi ve 1972’de Gürcistan Komünist Partisi birinci sekreteri oldu. 1976’da Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi’ne, 1978’de de Politbüro aday üyeliğine seçildi. 1985’te Politbüro’ya alındı ve 1957’den beri dışişleri bakanı olan Andrey Gromiko’nun yerine dışişleri bakanlığına getirildi.

Daha önce hiç dış politika deneyimi olmadığı halde Şevardnadze, Gorbaçov’un dış politika çizgisini başarıyla uyguladı. Bu çerçevede Sovyet askerleri 1988’de Afganistan’dan çekildi; ABD’yle yeni silahsızlanma antlaşmaları hazırlandı; 1989-1990’da Doğu Avrupa ülkelerinin tümünde komünist yönetimlerin çöküşünü Sovyet hükümeti sessizce onayladı. Şevardnadze, Gorbaçov’un en yakın çalışma arkadaşları ve glasnost (açıklık) ve Perestroyka (yeniden yapılanma) politikalarının en etkin savunucuları arasında yer aldı. Ama Aralık 1990’da, tutucu komünistlerin yönetim üzerindeki etkisinin artışını protesto amacıyla ansızın istifa etti. Tutucuların 1991’de giriştiği darbenin başarısızlığa uğramasından sonra Sovyet Dışişleri Bakanlığı görevine kısa süre (19 Kasım-25 Aralık) için döndü; SSCB’nin dağılmasıyla bu görevi de sona erdi.

Şevardnadze 10 Mart 1992’de Gürcistan’ın Devlet Konseyi başkanlığına (devlet başkanı) getirildi. 1995 ve 2000 yıllarında yapılan seçimlerde iki kez daha bu göreve getirildi. Ağustos 1995 ve Şubat 1998’de iki ayrı suikast girişimini atlattı. İktidar boyunca karşı karşıya kaldığı en büyük sorun Abhazya ve Güney Osetya’daki ayrılıkçı hareketlerdi. 2 Kasım 2003’te yapılan parlamento seçimlerine hile karıştırıldığı iddiasıyla başlayan toplu gösteriler sonucunda başta Mihail Saakaşvili ve diğer muhalefet liderlerinin çağrısına uyarak görevinden çekildi. Tüm dünyanın Gül Devrimi diye bildiği bu olayda Batılı vakıfların maddi desteğiyle tıpkı Sırbistan’daki Slobodan Miloşeviç’e yapılan iktidardan indirme girişimi Şevardnadze için de başarılı oldu.