Sportif alanda zihinsel performans antrenörlüğü yapan NationalTurk yorumcusu Ersin Afacan’ın bu haftaki yazısı;

Felsefe veya düşünbilim, köken olarak eski Yunanca’da seviyorum, peşinden koşuyorum, arıyorum anlamına gelen “phileo” ve bilgi, bilgelik anlamına gelen “sophia” sözcüklerinden türeyen terimin işaret ettiği entelektüel faaliyet ve disiplindir. Philosophia=bilgelik arayışı, bilgiyi sevmek, bilgi severlik, araştırmak ve peşinde koşmak anlamlarına gelmektedir. Profesyonellik de yüksek bir eğitimin gerekli olduğu, işin standartlaştırılamadığı ve kişinin ferdi inisiyatifi ve karar verme süreçlerini elinde bulundurduğu bir iştir. Yani profesyonel iş, uzmanlaşmanın bir göstergesidir. Profesyonellik, uzmanlaşmayı gerektirdiği için bir meslek ve hatta bir yaşam tarzı demektir. Dolayısıyla profesyonel insan, bilgiyi seven ve bilgi peşinde koşan insandır.

Felsefe ile profesyonelliğin bağlantısını bu şekilde kurduktan sonra filozofların etkisinden biraz bahsetmek istiyorum. Antik dünyada filozoflar, halka danışmanlık yapıyorlardı. İnsanlar, filozoflara bazı konularda sorular sorar ve tavsiyeler alırlardı. Bunun karşılığında da ödeme yaparlardı. Filozoflar sadece felsefe konusunda değil, hayatı ilgilendiren birçok konuda bilgiliydi. Rönesansa kadar bilim adamı, danışmanlık, bilgelik gibi ünvanlar “filozof” olmakla eş değerdi. Filozofluk bir meslek olmaktan ziyade bir yaşam biçimi olarak yaşanmıştır. Dolayısıyla günümüz profesyonel insanlarının da filozof tarzında bir danışmana ihtiyacı var.

Filozoflar arasında Batı düşüncesinin son yüzyıllardaki en önemli düşünürlerinden biri olan Fransız filozofu René Descartes’in şu sözü profesyonel bir insan için çok önemlidir: “Sana ışık tutanlara sırtını dönersen göreceğin şey kendi karanlığındır.” Özellikle profesyonel sporcuların kendilerine ışık tutacak filozof özelliklerine benzer özellikler taşıyan danışman yani spordaki karşılığı olan mental antrenör ile çalışmaları şarttır. Çünkü çoğu sporcunun aldığı eğitim ve öğretim, kariyerlerini geliştirmeleri için yeterli değil.

Bu nedenle profesyonel bir sporcunun profesyonelce yaşaması, olaylara ve kişilere vereceği tepki, imajını geliştirme adına yapacağı çalışmalar, mental antrenörün görevlerinden biridir ve mental antrenman sayesinde öğrenilir. Fakat sporcuların etrafında, güya onlara ışık tutan pek çok insan var. Eski futbolcu Sergen Yalçın bu konuda şunları söylemektedir: “Her futbolcunun en az bir abisi var. Bunlardan kurtulun. Aileden değilse bu insanların size hiçbir katkısı olmaz. Herkes kendi kazanacağının peşinde. Futbolcuları yanlış yönlendiriyorlar.”

Dolayısıyla sporcuların kendilerine ışık tutacak danışmanlara yani mental antrenörlere ihtiyaçları var. Bu kişiler filozof özellikleri taşıyan, sağlam bir felsefe ve davranış bilimleri eğitimi almış, sporun içinden gelen ve kaliteli sohbet edebilen kişiler olmalıdır. Çünkü sporcunun derdi bitmez ve sporcu her zaman sohbete muhtaçtır. Sohbet ile sporcu, dertleşip içini dökerek rahatlar ve bilgi alışverişinde bulunur. İşte bu bilgi ve görgü konusu çok önemlidir. Özellikle sportif alanda yapılan sohbetler, sporcunun ihtiyaçlarına cevap vermelidir. Zaten sporcunun bazen tek ihtiyacı “seninle konuşmak iyi geldi” diyebileceği birisini bulmaktır. Benim mental antrenmanlardaki amaçlarımdan biri de bu ihtiyacı karşılamaktır.

Fakat ülkemizde dünya kalitesinde sportif bilgi ve görgüsü gelişmiş ve yukarıda saydığımız özelliklere sahip mental antrenörleri yani danışmanları bulup sohbet etmek imkansız gibi bir şey. Çünkü bu işi yapan çok az insan var ve bu insanların çoğu da yanlış uygulamalar yaptığı için mental antrenman kavramı gelişmiyor. Mesela gittiğim takımlarda ve birebir çalıştığım sporcularda benden önce çalışanlar ile ilgili şikayetler duyuyorum. Bu şikayetler sporcuların bana ve mental antrenmanlarıma biraz önyargılı bakmalarına sebep oluyor.

Descartes’in ifadesine dönecek olursak ülkemizde dünya çapında sporcu yetiştirmek için onlara ışık tutacak gerçek danışmanları yetiştirebilmemiz gerekir. Aslında sadece sporcular değil teknik direktör, antrenör ve yöneticiler de kendilerine ışık tutacak ve mental destek verecek bir profesyonel bulmalıdır. Çünkü bir profesyonelin çalışma yaşamındaki motivasyonu, mesleki gelişme ile mümkündür. “Bunca yıldır bu işi yapıyorum, benden iyi mi bileceksiniz?” anlayışı profesyonelce değildir. Her zaman daha iyi vardır ve hiç beklenmeyen yerden yepyeni bir şey öğrenilebilir. Bu anlamda profesyonel, bilgiyi kullanabilendir ve profesyonellik, şablon uygulamaları değil, yaratıcı çözümleri gerektirir.
Dolayısıyla profesyonel sporcular başta olmak üzere sporun içindeki insanlara tavsiyem şu: “Etrafınızı, sizi daha yukarıya çıkaracak insanlarla çevreleyin.” Bu insanlardan biri de kaliteli ve tecrübeli bir mental antrenördür.

Ersin Afacan / NationalTurk