Spor ve 10.000 Saat Kuralı

FOTO: Ankara Tennis Center kulübünün tenisçileri-Şubat 2018

Sportif alanda zihinsel performans antrenörlüğü yapan NationalTurk yorumcusu Ersin Afacan’ın “Spor ve 10.000 Saat Kuralı” başlıklı yazısı;

Altınordu FK Başkanı Seyit Mehmet Özkan, futbol kültürümüzde sevdiğim ve saydığım insanlardan birisidir. Kendisi aynı zamanda yaptığı konuşmalar, yazdığı yazılar ve ortaya koyduğu davranışlar ile sporda psiko-sosyal alanlarla ilgili önemli malzemeler vermektedir. Bunlardan biri de 10.000 saat kuralıdır.

10.000 saat kuralı nedir? Malcolm Gladwell isimli tarih öğrenimi görmüş bir gazetecinin “Outliers” (Çizginin Dışındakiler) adında yazdığı bir kitap var. Bu kitapta Gladwell, başarıya etki eden etkenlerden biri olarak 10.000 saat kuralını ortaya koyar. Bu kurala göre bir konuda uzmanlaşmak için en az 10.000 saat üzerinde çalışılması gerekir. (1)

Bu kural hakkında Seyit Mehmet Özkan nasıl bir yorum yapmış? Demiş ki “Malcolm Gladwell diye bir adam var.. Amerika’lı.. Outliers – Çizginin Dışındakiler adlı çok ünlü bir kitabın yazarı.. 10.000 Saat Kuralı’nı dünyaya tanıtan kişi.. Nedir bu 10.000 Saat Kuralı ? Bir işin Usta’sı olmak için 10.000 Saat EMEK sarf etmek gerekir. 10.000 Saat = Günde 4 Saat x Yılda 250 Gün x 10 Yıl .. Yani Günde 4 Saat pratik yaparsan, 10 yılda o işin “Usta”sı oluyorsun.. Adamlar dünya çapında her meslekten en başarılı insanları incelemişler ve bu kuralı ilan etmişler.. Kendime dedim ki ; Ulen Memo, bu İş’te bu kadar EMEK harcadın, senin de 10 yılın dolmak üzere..Bu 10.000 Saat Kuralı’nı “Usta” Profesyonel Futbol Oyuncusu olmak için uyarla bakalım, ne çıkacak ?”. (2) Sonra da bir tablo ortaya koymuş. Merak edenler kaynakçadaki linkten o tabloyu görebilirler.

Peki bu 10.000 saat kuralı sporda geçerli mi? Örneğin 8 yaşındaki bir çocuk, haftada 20 saat çalışırsa 10 yılda 10.000 saate ulaşabilir. Fakat bu durum, pedagojik anlamda kabul edilemez. Çünkü haftada 20 saat çalışmak küçük yaşlar için çok monoton olur. Bu monotonluk tükenmişliğe ve motivasyon kaybına sebep olabilir. Biyolojik açıdan da tehlike içerebilir. Çünkü zorlanmadan kaynaklanan ve tekrar edebilen sakatlıklara yol açabilir. Ayrıca bu rakam, genetik profili ve yeteneğin önemini görmezlikten gelir. Yeteneği görmezlikten geldiği için motivasyona gereğinden fazla önem verir. Dolayısıyla erken yaşlarda çok çalışmak faydası görünmeyen bir erken uzmanlaşma şeklidir. (3)

Gladwell’in bu 10.000 saat kuralı, sporda bir kural olarak kabul edilemez. Ayrıca bu kural, destekleyici sağlam kanıtlara sahip olmadığı için bilimsel açıdan da eleştirilmektedir. Örneğin Atletik Beceri Modeli (Athletic Skill Model-ASM)’ne göre çok küçük yaşta antrenmanda aşırı uzmanlaşmaya gidilmemelidir. Ayrıca antrenmanda geçirilen tahmini zaman, bireysel farklılıklara dayandığı için ortalama bir saate odaklanmak tartışmalıdır. Antrenmanda geçirilen süreden ziyade antrenmanın içeriği daha önemlidir. Yani ASM’ye göre antrenmanda kaç saat geçirdiğin değil, ne yaptığın önemlidir. (3)

Bu konuda farklı rakamlar da ortaya atılmaktadır. Örneğin Amerikalı felsefe profesörü Lou Marinoff’a göre sanatta ve sporda uzmanlaşmak için 15 yıllık bir çalışma gerekir. Vuruşları öğrenmek için beş yıl teknik çalışmak, vuruşları oyunda nasıl kullanacağını öğrenmek için beş yıl taktik çalışmak ve nasıl kazanılacağını öğrenmek için beş yıl teknik ve taktiği bütünleştirmek (4) Şüphesiz bir sporcunun gelişimi boyunca yıllar geçtikçe antrenman sayısı artar. Fakat bir reçete gibi verilmiş belirli bir antrenman saati mantıksızdır ve sporun özüne uymaz. (3)

Dolayısıyla Seyit Mehmet Özkan gibi sporu seven hevesli insanlar her okuduğunu, duyduğunu ve gördüğünü spora uyarlamadan önce bilimin ve felsefenin süzgecinden geçirmelidir. Çünkü hevesli olmak spora yüzeysel bakmaya, hemen kabule ve popüler kültüre yenik düşmeye sebep olur. Şüpheci olmak ise araştırmaya ve sorgulamaya sebep olur. Netice itibariyle spor kültürümüzdeki başkan ve yöneticiler, etrafında “hayır başkanım o öyle değil, sayın yöneticim yanlış düşünüyorsunuz, başkanım hata yapıyorsunuz, sayın yöneticim yanlış konuşuyorsun” diyebilecek insanları da barındırmalıdır. Başkan ve yöneticilere de MENTAL DESTEK ŞART…

Ersin Afacan / NationalTurk
KAYNAK
(1) Gladwell, Malcolm; “Outliers” (Çizginin Dışındakiler), Mediacat Yayıncılık, İstanbul-2016
(2) http://www.altinordu.org.tr/Bizden-Size/2/176 (21-Şubat-2018 tarihinde erişilmiştir)
(3) Wormhoudt, René ve arkadaşları; Managing Talent Development and Pressure in Sport, Routledge, New York-2018
(4) Marinoff, Lou; Felsefe Terapisi, Çev.; İstem Erdener, Gendaş Yayıncılık, İstanbul-2007