Sporun Ertelenmesinin Mental Açıdan Değerlendirilmesi

21-Mart-2020 tarihli Milliyet Gazetesinin Ege ekinde “Koronayak Olmayalım” başlıklı bir röportajım yayımlandı. Röportajımdaki yorumlarımdan yola çıkarak bu makalemi hazırladım.

Öncelikle şunu ifade etmek isterim ki koronavirus salgını, tüm dünyada korku ile tehdit temelinde aylarca devam eden ve edecek olan psikolojik bir hava oluşturdu. Antrenörler ve hakemlerle de çalışmama rağmen genelde sporcularla çalıştığım için, bu günlerde bana en çok yöneltilen soru, “sporcuların koronavirus krizi ile başa çıkmasında onlara nasıl yardımcı olabiliriz?” sorusu oluyor. Bu tarz soruları, başkan ve yöneticiler ile antrenör ve menajerler bana soruyor. Aslında bu salgın sadece sporcuların değil spor ortamında yer alan tüm spor insanlarını olumsuz şekilde etkilemektedir. Çünkü spor ortamındaki herkes frustrasyon denilen doyumsal yoksunluk engellenmesi ile karşı karşıya kaldı. Dolayısıyla görevi ne olursa olsun her spor insanı merak ve endişe ile bu salgının bitmesini, aşının veya ilacın bulunmasını bekliyor.

Bildiğim kadarıyla daha önce böyle bir salgından dolayı dünyada spor yaşamı sekteye uğramamıştı. Ben de mental antrenör olarak çalıştığım 2001’den bu yana ilk kez böyle bir sosyolojik durumu tecrübe ediyorum. İşin bence en kaygı verici durumu bizi ilerleyen günlerde nelerin beklediğini bilmiyor oluşumuzdur. Bu durum sporcular başta olmak üzere her spor insanının motivasyonunu olumsuz etkilemeye başladı. Ligler başlarsa muhtemelen maçlar ve yarışmalar seyircisiz oynanacak. Sporun keyfi azaldı. Artık spor insanlarının ilgileri, takımlarının ligdeki durumlarına değil, kendilerinin ve sevdiklerinin sağlık durumunu korumaya yöneldi. Yani spor insanlarının zihinleri, sportif rotadan çıkmaya başladı.

Böyle zor durumlarda ve kriz ortamlarında temel mental becerilerden biri olan Zihinsel Dayanıklılık (Mental Toughness) önemli bir beceri olarak karşımıza çıkmaktadır. Zihinsel dayanıklılığın kültürümüzdeki karşılığı metanet kelimesidir. Yani felaketler ve acılar karşısında zihinsel ve fiziksel olarak sağlam durmak, zorluklara direnmektir. Sabırlı olmak, endişelere ve üzüntülere kapılmamaktır. Bütün bunları yapmak kolay değil ama gereklidir. Çünkü spor insanları için sadece sahanın içi değil, sahanın dışı da bazen aksiliklere karşı büyük mücadeleler gerektirmektedir. Dolayısıyla sporcular başta olmak üzere her spor insanının koronavirus krizine nasıl tepki verdiği ve bu süreçteki zihinsel durumu, kişinin hem gündelik yaşamını hem de gelecekteki sportif performansını olumlu veya olumsuz şekilde etkileyecektir. Örneğin sporcuların temel hayat öğeleri sporlarıdır. Yaptıkları sporda iyi iseler ve yeterli performans gösteriyorlarsa hayat onlar için daha kolay olur. Çünkü hem daha çok para kazanırlar, hem de daha çok mutlu ve huzurlu olurlar. Bu salgın ortamı onları sevdikleri işi yapmaktan bir süre daha uzak tutacaktır.

Sporcular başta olmak üzere insanlarımıza koronavirus kriziyle ilgili olarak mental destek anlamında şu tavsiyelerde bulunmak istiyorum:

1. Öncelikle bu sürecin can sıkıcı olduğunu kabul etsinler ve isyan etmesinler. Durumun kontrolleri dışında olduğunu bilsinler.

2. Bu sürecin geçici olduğunu akıllarında tutsunlar. Sonuçta sporcu kimlikleri devam ediyor.

3. Sporcular, bu süreçte antrenman yapmak istememeyi ve maça çıkmak istememeyi normal bir tepki olarak görsünler. Çünkü bir süreliğine rakipleri bu sağlık krizi olacak ve onu yenmeye çalışacakları için dikkatlerini spora veremeyecekler.

4. Bu olayın doğrudan kendileriyle ilgili olmadığını bilsinler ve bir nedenden dolayı cezalandırıldıklarını düşünmesinler.

5. Salgın sürecinde evde daha çok zaman geçirsinler. Temizliğe dikkat etsinler.

6. Bol bol kitap okusunlar.

7. Yalnız kaldıklarında sezonun bugüne kadar olan sürecini düşünüp değerlendirme yapsınlar.

8. Evde film seyrederken salgınlarla ilgili filmler başta olmak üzere korku ve gerilim tarzında filmleri değil, komedi filmleri başta olmak üzere kendilerini iyi hissettiren filmleri seyretsinler.

9. Bir süreliğine evi çalışma yeri olarak düşünsünler ve beden eğitimini içeren egzersiz hareketlerini düzenli olarak evde yapsınlar.

10. Sportif disiplini devam ettirmek adına düzenli uyku ve sağlıklı beslenmeye devam etsinler. Kilolarını ve yağ oranlarını korusunlar.

11. Salgın ile ilgili sürekli birilerini suçlayan haberlerden ve yorumlardan uzak dursunlar. Çünkü bunu yapmak yıkıcı ve verimsiz bir zihin yapısına sahip olmalarına yol açacaktır.

12. Takım arkadaşları başta olmak üzere tanıdıkları diğer spor insanları ile iletişimi devam ettirsinler. Onlar için yapabilecekleri bir yardım durumu varsa yardım etsinler. Böyle yapmaları kendilerini daha iyi hissetmelerini sağlayacaktır.

Ersin Afacan / NationalTurk