Sportif alanda zihinsel performans antrenörlüğü yapan NationalTurk yorumcusu Ersin Afacan’ın ‘”İyi Birey, İyi Vatandaş, İyi Futbolcu”’ başlıklı yazısı;
Eğitimin amaçları veya hedefleri, çok kere genel ilkeler halinde ifade edildiğinden, hemen ölçüt (kriter) görevi görmez. Bunların ölçüt olarak kullanılabilmesi için gözlemi mümkün davranış terimleri ile ifade edilmiş olmaları gerekir. Mesela, “İyi vatandaş yetiştirmek” eğitimin çok genel bir hedefidir. Ancak öğrencilerin iyi vatandaşlar olarak yetişip yetişmediklerini nasıl anlayacağız? “İyi vatandaş” genel bir kavramdır ve pek çok anlamlara gelebilir. “İyi vatandaş” deyimini tanımladıkça çeşitli anlamlardan hangisinin kastedildiği nasıl tayin edilebilir? Diyelim ki “İyi vatandaş”ı yürürlükteki kanunlara saygılı fert olarak tanımladık. Bu tanımlama hedefin anlamını daha belirli yapmakla beraber henüz yeteri kadar açık değildir ve çok kere davranışların gözleminden kimin kanunlara saygılı, kimin saygısız olduğu pek tespit edilemez. Bu sebeple bir adım atarak “kanunlara saygılı olma” deyiminin somut unsurlarını belirtmeliyiz. Mesela vergi ödemek, askerlik hizmetini yerine getirmek, seçim ödevini yerine getirmek gibi. Bu ifadeler, gözlemi mümkün davranış unsurlarını belirttiğimiz iyi vatandaşı iyi olmayandan ayırt etmede ölçüt olarak kullanılmaya elverişli özel amaçları temsil eder. O halde, ölçüt belirlemede başlıca yol, eğitim hedeflerini gözlenmesi mümkün davranış terimleri ile ifade etmektir. (Yıldırım;1966,15)
Türkiye’de bilimsel felsefe akımının ve bilim felsefesinin önde gelen isimlerinden olan rahmetli Cemal Yıldırım’ın eğitimin amacı yani hedefi ile ilgili bu açıklamalarını okuduğum zaman, Altınordu Futbol Kulübü’nün ortaya koyduğu “İyi Birey, İyi Vatandaş, İyi Futbolcu” sloganı aklıma geldi. Evet, “İyi Birey, İyi Vatandaş, İyi Futbolcu” ama nasıl? Hangi somut unsurlara ve kriterlere göre? Bu kriterlerin değerlendirme süreci nasıl olacak? Değerlendirmeleri kimler yapacak? Değerlendirme yapanların yetkinlikleri yeterli mi? Çünkü bu futbol kulübünde sadece futbolcu kavramından bahsedilmiyor. Bunun yanında birey ve vatandaş kavramları da var. Yani çok iddialı bir durum karşımızda bulunmaktadır.
Kulübün internet sitesinde bu konuyla ilgili araştırma yaptığımda “Vizyon: Dünyada Saygıyla Tanınmak, Misyon: Gerçek Profesyonel Futbolcular Yetiştirmek” ifadeleri karşıma çıktı. (Altınordu.org.tr) Bunlar da genel ilkeler olduğu için eğitim adına bir kriter değildir. Çünkü dünyada saygıyla tanınmak için neler yapılacağı somut maddelerle belirtilmemiş. Bilimsel ve felsefi temellendirilmesi yok. Aynı durum profesyonel futbolcu yetiştirmek için de geçerli ki bir de “gerçek” ifadesi var. Yani profesyonel futbolcunun gerçek ve sahtesi (literatürde) var mı? Ayrıca profesyonel futbolcu olmanın gerekleri nelerdir? Bu gereklerin bilimsel ve felsefi temellendirilmesi nasıl olmaktadır?
İnternet sitesinde yer alan hedefler tablosu, “İyi Birey, İyi Vatandaş, İyi Futbolcu” olarak nitelendirilen eğitimin genel hedefi ile ne kadar örtüşüyor? Bu soruların bazı cevaplarını kulübün internet sitesinde yer alan “Değerler” kısmında görmek mümkün. Ancak orada da pek çok kavram eksik ve yanlış yerde kullanılmış. Örneğin iyi futbolcu olmanın bir değeri (aslında kriteri olmalı) olarak gösterilen dayanışma ifadesi somut unsurları içermiyor. Çünkü dayanışma kavramının karşısına “iyi bir takım olmak için en önemli kriter olduğunu bilmek” diye yazarak hedefin anlamını gözlenebilir davranışa indirgemiyor.
Dolayısıyla Altınordu gibi altyapıya önem veren ve yabancı futbolcu oynatmamakla bence Türkiye’deki çarpık futbol kültürüne değerli bir mesaj veren kulübümüzde bile eğitim anlamında ciddi eksiklikler ve yanlışlıklar bulunmaktadır. Sporda iyi niyetle yapılan her girişim, bilimsel ve felsefi temellendirmeye sahip olmalıdır. Ayrıca bu temellendirmeyi oluşturup değerlendirme sürecini takip edecek sporda psiko-sosyal alanlarda yetişmiş uzman kadrolar bulunmalıdır. Çünkü spor eğitiminde amaçlar, müfredat programı ve değerlendirme işlemi herkesin yapabileceği bir işlem değildir. Bu eğitim sürecinin merkezinde mutlaka eğitim bilimleri ve sporda psiko-sosyal alanlarda yetişmiş uzmanlar olmalıdır ki hele hele işin içinde iyi birey ve iyi vatandaş yetiştirme gibi çok büyük hedefler varsa…
Ersin Afacan / NationalTurk
KAYNAKÇA
Yıldırım, Cemal; Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Ayyıldız Matbaası, Ankara-1966
http://www.altinordu.org.tr
