NationalTürk yorumcularımızdan Ekonomi ve Borsa uzmanı Ömer Demir ‘in “Krizin Yeni Adı: Mena” adlı yazısını sizlerle paylaşıyoruz;

Krizin Yeni Adı: Mena

Yeni haftaya üç büyük önemli gündem maddesi ile başladık. İlki Libya’daki askeri harekatın emtia fiyatları üzerindeki etkileri ve MENA (middle east ve north Africa) ülkelerine sıçrama ihtimaline karşı alınan pozisyonların etkileri ,ikinci olarak yine Libya’ya düzenlenen harekata Batılı ülkelerin ve Türkiye’nin de aralarında bulunduğu ülkelerin tutumları ,üçüncü olarak ise Japonya’daki nükleer reaktörlerdeki sızıntının kontrol altına alınıp alınamayacağı belirsizliğinin devam etmesi sorusu idi. 18 Mart’ta,Eurocontrol’den yapılan açıklamada, Maltalı yetkililerin, Trablus hava trafiği kontrolünün, “yeni bir emre kadar” Libya hava sahasını trafiğe kapattığı, yolunda bilgilerin alınması ile piyasalar olası bir harekatın sonuçlarını satın almaya başlamıştı.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyini’nde yaptırım ve askeri müdahale kararı ile piyasalarca zaten beklenen hava harekatı başlamış oldu. Kanada, İngiltere Fransa, İtalya ve ABD, Libya’ya pazar günü hava harakatı başlattı. Libya Devlet Başkanı Kaddafi’nin bu harekata karşılık, ülkesindeki 1 milyon kişiye silah ve mühimmat dağıtacağına dair haberler ve ilk hava bombardımanında ölen kişilerin sayılarının açıklanması korkuları güçlendirdi ve Libya,yeni Irak olursa sonuçları ne olur? zamanı ne kadar sürer ?konusunda ki tartışmaları alevlendi. Bahreyn’de ki Şii göstericilere şiddet kullanılması ile MENA KRİZİ’ ne müdahil olan Bahreyn’de hafta sonu ölü sayısı 20 yi buldu. Suriye’de sayıları yirmibini bulan göstericilerin sesleri yine demokrasi diye yükseliyordu. Şimdi gözler OrtaDoğu ve Kuzey Afrika’dan sonra krizin içine çekilme ihtimali bulunan Kazakistan ve Azerbaycan’da…

Onurlu insanların ülkesi Japonya’da, deprem ve ardından yaşanan tsunaminin korkunç boyutları ortaya çıkarken ,Fukuşima reaktör kompleksinde meydana gelen sızıntının boyutlarının Japonya devletince saklanıyor oluşu dedikoduları gündemdeki yerini koruyor.Keza Japonya bu konuda dünyayı ikna edemezse artan panik havası ile ekonomiler için yeni kırılma noktaları süpriz sayılmayacaktır. Fukuşima’da halen nükleer alarm seviyesi hükümet tarafından 5 puan olarak açıklandı.Çernobil, aynı skalada 7 puan ile dünyanın en büyük nükleer felaketi olarak liderliğini koruyor. Ama şu an Japonya için maksimum 5 puan satın alındı ,ilerleyen günlerde ve haftalarda 5 puan ve altı başta Nikkei olmak üzere ve Asya’da orta vadeli yükseliş trendlerinin habercisi olabilir. Tabi yükseliş trendlerinin yine orta vadede Japon Yeni üzerinde baskıya neden olacağınıda unutmamak gerekir. Bu iyi ihtimal .

Birde reaktördeki sızıntı oranının seviyesinin daha yüksek olma ihtimali varki bu durumda Nikkei ve Asya borsaları geçen haftaki harekete benzer yeni şok düşüşler yaşar ki ardında yine geçen hafta olduğu gibi G7 ülkeleri tarafından Yen üzerinde denge unsuru olarak müdahele gelebilir. Biliyorsunuz geçen hafta Dünyanın en gelişmiş 7 ülkesinin maliye bakanları ve Merkez Bankası başkanları buluşarak, tarihinde ilk kez koordine hâlinde Yen’e müdahale kararı almıştı. Aralarında Japonya, AB ülkeleri, İngiltere, Kanada ve ABD’nin temsilcilerinin bulunduğu heyet biraraya gelerek, Yen satışı gerçekleştirmişti. Aşırı değerlenen Yen Müdahalenin ardınan ABD Doları karşısında 79 Yenden, 81′e gerilemişti.

Petrol-Altın

Libya’ya ilk hareket emrinin ardından petrol fiyatında yeniden 120 dolara doğru hareket etmesi, enflasyonda artış korkusunu yeniden gündeme getirebileceği için gelişen ülke borsalarına satış getirebilir. Bu nedenle Merkez Bankalarının izleyecekleri para ve maliye politikaları asıl belirleyici rolü üstlenecektir. Libya’nın elinde tuttuğu 143.8 ton altın rezervinin şu anki değerinin 6.5 milyar dolar olması ve bu stok ile Dünyanın 25.altın rezervi tutan ekonomisi olduğu gerçeği ve bu rezervi savaş için harcamaya hazır olduğu söylentileride altın üzerinde baskı oluşturabilir.

PİİGS ‘de değişen bişey yok

Aralarında şimdilik Portekiz, İspanya, İrlanda,Yunanistan ve İtalya’nın bulunduğu Avrupa’nın, sevilmeyen sorunlu ülkelerine ilişkin yaşananlar, Japonya ve Libya etrafında yoğunlaşan haberlerin gerisinde gibi görünsede aslında piyasalarca önemli bir konu .25 Mart’ta haftanın son iş gününde AB Liderler Zirvesinde sorunların ortaya konulacağı için hala piyasalarca soru işaretlerine açık. Geçen hafta açıklanan Avrupa Finansal İstikrar Fonu’nun kapsamının arttırılması yönündeki kararlar € / $ paritesini 1.42 seviyelerine taşımaya yetmiş ve bu yılın zirvelerine yazdırmıştı. Avrupa Merkez Bankası Başkanı Trichet’in para politikasına ilişkin verdiği tüyolara da dikkat edilmesi gerekiyor.Çünkü ECB başkanı Trichet’nin enflasyon vurgusu ve Avrupa’da faiz artırım sürecinin başlayacağına dair mesajlarda € / $ paritesini yukarı taşıyan etkenler. Keza ABD cephesindede FED ,ya enflasyonu görmemezten geliyor yada faiz artırımını bu gidişle 2012 ye bırakmaya kararlı. Avrupa Merkez Bankası ise son verilerdeki % 2,4 olan enflasyon oranının artık fazla olduğu yönündeki açıklamaları faiz arttırımına göz kırptı yorumlarına yol açıyor. İşte ABD ve AB cephesindeki bu ters açıklamalar piyasanın ABD dolarından çıkıp Euro’ya yönelmesine neden oldu ve pariteyi yukarıya taşıdı.

Son olarak; ABD’li milyarder yatırımcı Warren Buffett’un hafta içi yaptığı açıklamalarda “Japonya’daki yıkıcı depremin olağanüstü bir vaka olduğunu ve bu durumun Japon şirket hisseleri için alım fırsatı yarattığını” söylemiş olması başta kapitalizm ‘in soğuk ve merhametsiz tarafı olarak algılandı .

Buffett, Güney Kore’de kendine ait bir fonun sahip olduğu şirketin işlettiği fabrikayı ziyaretinde yaptığı konuşmada, “Yeniden inşa zaman alacak, ancak bu Japonya’nın ekonomik geleceğini değiştirmeyecek. Japon hisselerim olsaydı onları kesinlikle satmazdım” demişti . Bu açıklama binlerce insanın öldüğü deprem ve tsunami felaketi sonrası kimi çevrelerce ‘’kasap et dersinde koyun can derdinde olarak yorumlansa da’’ konuya birde hayatın acı gerçekleri üzerinden bakmanın doğru olacağı kanaatindeyim. Aslında bu olay, kapitalizme değil hayata bakış açısı.Çünkü her türlü felakete rağmen devam eden, devam etmek zorunda olan bir hayat var.