İran; Fransa, Almanya ve İngiltere’deki büyükelçilerini geri çağırdı

Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarının yeniden yürürlüğe girmesine saatler kala İran’dan dikkat çekici bir adım geldi. İran’ın resmi haber ajansı IRNA, Tahran yönetiminin Fransa, Almanya ve İngiltere’deki büyükelçilerini “istişare için” geri çağırdığını duyurdu. Söz konusu karar, üç ülkenin İran’ın Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) ile işbirliğini kısıtlaması ve ABD ile doğrudan müzakereleri reddetmesi üzerine “snapback” mekanizmasını devreye sokmasının ardından geldi.

Yaptırımlar geri dönüyor

2015 nükleer anlaşmasında yer alan “snapback” düzenlemesi, BM Güvenlik Konseyi’nde veto edilemeyecek şekilde tasarlanmıştı. Bu nedenle Çin ve Rusya’nın itirazları yaptırımların uygulanmasını engelleyemiyor. Cumartesi’yi Pazar’a bağlayan gece yarısından itibaren yürürlüğe girecek yaptırımlar; İran’ın yurtdışındaki varlıklarının dondurulmasını, silah anlaşmalarının durdurulmasını ve balistik füze programına yönelik cezai tedbirleri içeriyor.

Ekonomide ağır baskı

İran’ın zaten kırılgan olan ekonomisi yeni yaptırımların gölgesinde daha da zorlanıyor. Rekor seviyelere düşen İran riyali, gıda fiyatlarını yükseltti; et, pirinç ve diğer temel gıda maddeleri birçok aile için ulaşılmaz hale geldi. Resmi verilere göre enflasyon yüzde 34,5 seviyesinde, bazı temel gıdalarda ise fiyat artışları yüzde 80’i buldu. Halk, savaş ihtimali ve ekonomik baskılar nedeniyle ciddi psikolojik sorunlarla karşı karşıya kalıyor.

Siyasi baskılar ve idamlar

İran’da Mahsa Amini protestoları ve Haziran’daki savaşın ardından baskıların daha da arttığı belirtiliyor. İnsan hakları örgütlerine göre, 2025 yılında idam edilenlerin sayısı 1.000’i geçti ve bu, 1988’den bu yana en yüksek rakam. Aktivistler, ülkede siyasi ve sivil alanın tamamen kapandığını, toplumun baskı ve yoksullukla tükenme noktasına geldiğini vurguluyor.