NationalTürk yorumcularımızdan Ekonomi ve Borsa uzmanı Ömer Demir ‘in, bu haftaki “Kontrolsüz güç,güç değildir!” adlı makalesini sizlerle paylaşıyoruz.
Avrupa ve ABD’den kaynaklanan borç sorunlarının ayyuka çıkışı, ABD borç tavanı tartışmalarının siyasi bir krize dönüşümü ve S&P’den gelen kredibilite notu düşüşü.
Piyasalardaki düşüşü tetikleyen bir diğer unsur da Asya’dan gelen Çin’e ait yıllık enflasyon rakamının % 6.5’la son 37 ayın en yüksek düzeyine çıkmış olması. İşte hem beklenen hemde ”her ölüm erken ölümdür” vecizesi gibi bir son. Artık piyasalar için ne ekonomik ne de kurumsal verilerin bir önemi yok, trend değişimi başladı ayı piyasası için artık zemin hazır. İşte tüm bu yaşananlar başta Avrupa ve ABD olmak üzere, gelişmekte olan ülkeleri de içine alan tüm ülkelerin sermaye piyasalarında şok düşüşlerin yaşanmasına neden oluyor. ”Nerden döner” tartışmaları konuşula dursun sermaye piyasalarındaki ”en iyi yerden alım” prensibi niye çalışmayacak.
S&P NEDEN BU KARARI ALDI?
Nisan ayından bu yana piyasaların gündeminde ilk sıralarda yer alan bu konu, ABD’nin borç tavanına ulaşıyor olması nedeniyle, bu tavanın artırılması zorunluluğu, aksi taktirde ABD’nin iflas edeceği ihtimali hep vardı o yüzden süpriz değil. Mayıs ayında yazdığım ”Sona doğru” adlı yazımda da bunu dile getirmiştim. Başkan Obama ile Demokrat kanat temsilcileri, borç tavanını yükselme kararını kendi içlerinde almak için yeterli oya sahip olmadıkları için Cumhuriyetçilerin desteğine ihtiyaç duymuşlardı. İlk başta demokratların zenginlerden alınacak varlık vergisi tipindeki bir önerisi, üzerinde uzlaşamayan kongre üyeleri yaptıkları görüşmeler sonucunda önümüzdeki 10 yıllık sürede 2.4 trilyon dolarlık harcama kesintisine gitmek için anlaşmış ve ülkenin 14.3 trilyon dolar olan borç limitini yükseltmekte mutabık kalmışlardı. Kongre ile görüşmeler sürerken kredi derecelendirme kuruluşu S&P kamu harcamalarındaki kesintinin minimum 4 trilyon dolar olmasını gerektiğini savunmuş ve karar sonrası Moody’s ve Fitch’in ülkenin 3A olan kredi notunu değiştirmeyeceklerini açıklarken S&P sesiz kalmıştı.
Cumartesi günü ise yayınladığı raporda açıklanan bütçe açığı indirim planının, borç sorununu dengeye oturtmada yetersiz olduğunu ,planın gerçekle örtüşmediğini öne sürerek kredi notunu 2A olarak downgrade ederken not görünümünü de negatifte tuttu. S&P’a göre ,ABD’de kamu borcu/GSMH oranı 2011 sonu için %74 tahmini varken, bu oran 2015 için %79, 2021 için ise %85 olacak. Fitch ve Moody’s ABD’nin kredi notunu değiştirmeselerde ,not
görünümünü negatifte tutuyor oluşları,kısa vadede bu iki kurumun da aynı kararı teyit edebileceği ihtimalini güçlendiriyor.Raporun tamamını okuduktan sonra benim aklımda rakamlar ve planın uygulanabilirliğinin haricinde ABD’de siyasi bir çekişme sonucu bu kararın çıktığı yönünde bir izlenim uyandı. 235.kuruluşunu kutlayan ABD, 1941’den bu yana ,krebilitesi hep yüksek rakamlar alırken ülkenin ilk siyahi başkanı olan Obama, yaklaşan 2012 seçimlerinde bu kez aleyhine”change” tepkisini alabilir.
S&P’DEN İNDİRİMLERE DEVAM
Cumartesi ABD’nin kredi notunu indiren S&P ,Salı günü Mortgage kuruluşları Fannie Mae ve Freddie Mac, ABD Tarımsal Kredi Sistemi, ABD hükümeti destekli uzun vadeli tahvillerin ve ABD Federal Mevduat Sigorta Fonunun (FDIC) kredi notlarını da 3A ‘dan 2A ‘ya indirdi.Not indirim gerekçesinde,kuruluşların doğrudan ABD hükümetine bel bağlaması ve borçlarının ekonomideki dalgalanmaya açık olması nedeniyle bu kararın alındığını açıkladı. Bu karar ile zaten diken üstünde olan sermaye piyasaları yeni dipleri gördü.
EMTİA VEYA ALTIN
Başlıktaki ”veya” kelimesi altının diğer emtialardan bariz ölçüde ayrıştığını açıklamaya yetermi bilmem ama altın haricindeki tüm emtialar yılbaşından beri en düşük seviyelere inmiş durumda. Ekonomide beklenen resesyon endişesinin talepteki düşüşü getireceği ihtimali satışlar için yeterli sebep. Platin yıllarca altının iki katı fiyatla değerlenirken şu sıralar platin ile aynı fiyattan işlem görüyor. Bakır 9 usd fiyatı ile son sekiz ayın en düşük seviyesini gördü.Petrol fiyatları %6 düşerek 2010
Kasımdan bu yana en düşük seviyesinde. İskoçya teslimatlı BRENT ham petrolü 80 dolar seviyesini test ederken , ABD Teksas ham petrolü olarak bilinen NYMEX petrolü % 6.9 düşerek varil başına 75 dolarları gördü. Hisse senedi ve emtiadan çıkan paralar İsviçre frangı ve altın gibi güvenli limanlara
kayıyor. İsviçre frangı TL paritesi 2.50 seviyeleri gördü. Altın ise Fed Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısı öncesinde yeni zirveler yazmaya devam etti. Altın için destek direnç seviyeleri ve teknik bakış açısı kalmadığına inanıyorum ,olayın artık spekülasyon hatta manipülasyon yönü olduğu ortada.
Trend hala yukarı ,hem resesyon ,hemde olası QE3 ihtimali fiyatları tetiklese de balon fiyatların aynı hızla düşüşü akıldan çıkmamalı.Mesela sürekli altın alımı yapan fonlar yerine kontrollü alış yapılmalı,kar veya short pozisyonlardaki zarar kısa tutulmalı .
YENİ BİR İNSİDER TRADİNG VAKASI MI?
İnsider trading ,dilimize içerden ögrenenlerin ticareti olarak çevrilebilir. Ekonomi cephesinden anlamı ise ,sermaye piyasasi araçlarının değerini etkileyebilecek, henüz kamuya açıklanmamış bilgileri kendisine veya üçüncü kisilere menfaat sağlamak amacıyla kullanarak sermaye piyasasinda işlem yapanlar arasında fırsat eşitligini bozacak şekilde haksız yarar sağlamak veya olası bir zararı bertaraf etmektir.
Kongreden Çarşamba Borç tavanının yükseltilmesi ile ilgili gece gelen olumlu haberler ve ABD’nin borç itfa tarihinden önce bunu başarmış olması piyasalar üzerinde olumlu bir hava bırakması beklenirken Perşembe ve Cuma günü beklenmedik düşüşler yaşandı. ABD borsalarındaki hızlı düşüş dünya borsalarında da yankı bulunca iki günde %10 ‘a yakın bir düşüş gerçekleşti. Ama kimse bu düşüşe ya anlam veremedi yada düzeltme hareketi yorumu yapıldı.
Cumartesi S&P’nin kararı ayyuka çıkınca bu haberin önceden piyasa oyuncularına aktarılma ihtimali akıllara geldi.
FED, FAİZLERE, 2013 ORTASINA KADAR DOKUNMAYACAK
Piyasanın merakla beklediği Fed Açık Piyasa Komitesi (FOMC) dün akşam faizlerle ilgili kararını beklenildiği gibi açıkladı. Toplantıda faizler şu anki seviyesi olan 0- % 0.25 aralığında sabit bırakıldı. Toplantıda ayrıca faizlerin 2013 ortasına kadar aynı seviyelerde tutulacağı ve ekonomik toparlanma için bazı politika araçlarının devreye sokulacağı belirtildi. Bu politika araçlarının başta QE3 diye algılanması borsalara sert satışlar getirsede ,sonra tüm devlet varlıklarının eskisi ile aynı şekilde işlem
görmeye devam edecek açıklaması borsalara alım getirdi ve Mart 2009 dan bu yana en hızlı yükselişini gerçekleştirdi. Muhtemelen FED,resesyon ve deflasyon riski görmeden QE3 ‘ü açıklamayacak. Yani piyasa artık canlıyı görmek istiyor; tüketici güveni ,büyüme rakamları umut vermedikçe trendin olumluya dönmesini beklemek pek mantıklı değil.
Ömer DEMİR
