Nedret Sekban ile son sergi üzerine

Prof. Nedret Sekban ile 7 Aralık 2017 – 7 Ocak 2018 tarihleri arasında MSGSÜ Tophane-i Amire Kültür ve Sanat Merkezi’nde bulunan Beş Kubbe Salonu’nda düzenlenen “Ölüm/Kalım Arasında” adlı toplu sergisi üzerine konuştuk.

Sanat hayatına odaklı geniş kapsamlı bir çalışma sonucu Mimar Sinan Üniversitesi Yayınları’ndan çıkmış olan kitabı ve sanatçı hakkında izleyicilerin merak ettiği/edebilecekleri konulara dair sorularıma içtenlikle yanıt veren değerli sanatçıya bir kez daha teşekkürlerimi ve minnet duygularımı ifade etmek istiyorum.

Meral Bostancı: Dünden bugüne yaklaşık 40 yıllık sanat birikiminize odaklanmış sergi ve sergiyle eşzamanlı çıkan kitabınızın adı “Ölüm/Kalım Arasında”. “Ölüm/Kalım Arasında” ne anlatıyor?

Nedret Sekban: Ölüm / Kalım Arasında deyiminin Türkçedeki karşılığı genellikle en sıkışık anlarda bile mücadeleye vurgu yapar. Bu genel kanıyla birlikte benim özne olarak bu arada yapıp eylediklerimi gösteren bir başlık olduğunu düşündüğüm için bu ismi koydum.

M.B.: Figür ağırlıklı anlatımlarınız öncelikle “insan”a odaklı. Öte yandan sosyal ve toplumsal konulara duyarlı bir ifade tarzı gözlemliyoruz. Bu duyarlılığınız göz önüne alındığında toplumcu gerçekçi bir anlatımdan söz edebilir miyiz?

N.S.: Evet, edebiliriz. Ama şunu da eklemeliyim ki, bugüne kadar toplumcu gerçekçilik belli bir ideolojik yaftalamayla naif bir gerçekçilik olarak kabul edildi. Bunu toplumcu gerçekçiliğin tümüne mal etmek hem doğru bir yaklaşım olmaz, hem de amacından saptırmak için bilinçli bir yaklaşımdır diye düşünürüm. Diğer taraftan benim yaptığımın en geniş anlamıyla toplumcu yanının ağır basmasına rağmen gerçekçi bir üslup olduğunu söyleyebilirim.

M.B.: Sanatçının içinde yaşadığı güncel olaylardan etkilenmesinin son derece doğal olduğunu kabul etmekle birlikte, çalışmalarınızla izleyiciye eğitici-öğretici, işçiye, emekçiye göndermelerde bulunan, hatta yerinden edilmiş mülteci kimliklere dair toplumsal bir mesaj bulunuyor olabilir mi?

N.S.: Siz içinden öyle bir mesaj çıkarıyorsanız bundan söz edilebilir. Ama benim bilinçli olarak böyle bir eğitme ve öğretme derdimin olmadığını söyleyebilirim. Çünkü ben kendi duyarlık alanımda gördüğüm ve baktığım nesnel ve toplumsal olayları anlamak ve anlamlandırmak çabasındayım.

M.B.: Sanat üretimlerinize bakıldığında irdelediğiniz konuların yaşam öykünüz ya da hayata bakış açınızla doğru orantılı olduğunu düşünür müsünüz? Kompozisyonlarınızda değindiğiniz konuların oluşum sürecini siz nasıl açımlarsınız?

N.S.: Evet, düşünürüm. Kompozisyonlarımın oluşum sürecine gelince bu bir süreklilik içinde olduğu için bazen fikirden bazen de pratik gözlemlerimden ve etkilendiğim toplumsal olaylardan ya da insanlardan, yaşantı içeriklerinden yola çıkarım. Kompozisyon haline getirmek için bu konuları, önceden eskizler, desenler ve etüdler yaparım. Sonunda da tümünden bir kurguyla kompozisyonumu oluştururum.

M.B.: Önemli olan form mu fikir mi? Resmin kendisi mi yoksa kavramsal ya da ideolojik teoriği mi?

N.S.: Önemli olan resmin kendisidir. Çünkü sözünü ettiğiniz her şey o resmin içinde vardır.

M.B.: Kimi çalışmalarınızda hayali bir kurguya, kiminde ise olabildiğince realist bir sahneye tanık oluyoruz. Bu sanatsal çözüm zenginliğini nasıl ifade edersiniz?

N.S.: Bu birbirinden çok ayrı bir şey değil aslında. Çünkü realist olarak kurduğum sahneyi, gözlemleyerek, desen çizerek etütler yaparak kayda alıyorum. Sonra da tuvalin karşısında bunlar kurgulanıyor. Diğerinde ise hayal ettiğim şey aslında fikirle başlayan şey. Onu da imgelerle hayal ediyorum. Aslında daha önce gördüğüm şeylerin imgeleri bunlar. Kayda alınmış şeyler bunlar. Bu sefer de onları çizmeye çalışıyorum. Yine sonuçta bunlardan kompozisyonlarımı oluşturuyorum.

M.B.: Öğrencilik yıllarınızda eğitim aldığınız Neşet Günal Atölyesi’nin sizin sanatınıza olan etkisinden (olumlu/olumsuz) bahsedelim istiyorum. Sanatçı kimliğinize Neşet Günal’ın etkisi ne oldu? Sanatınızın şekillenmesinde nasıl bir rol oynadı? Sanat görüşünüzü ve sanatsal çalışmalarınızı oluştururken almış olduğunuz atölye disiplinden beslendiğinizi söyleyebilir misiniz?

N.S.: Bir olumsuz etkisini görmedim bugüne kadar… Sanat eğitiminin olumsuz etkisi olduğuna inanmam ben. Eğer bugün bir sanatçının ressamlığından söz edebiliyorsa insanlar, zaten eğitim başarılı olmuştur. Ressam olarak ortaya çıkamamışsa bir sanatçı, o zaman bundan söz edilebilir. Ama şunu da belirtmek gerekir ki bazı ressamlar otodidakt ’tır; kendi kendilerini yetiştirmişlerdir.

M.B.: Sanatsal çalışmalarınıza kronolojik ya da dönemsel bir ayırımdan ziyade içerik ya da konu bağlamında bir ayrım yapabiliyoruz. Benzer anlatımların farklı zamanlarda tekrar ettiğini görüyoruz. Bu şekilde bir resimsel anlatımı tercih etmenizin nedenlerini neye bağlarsınız?

N.S.: Ben bunu kendi hayat çizgimi sürdürmeye çalışarak ele aldığım konuları da bu çizginin sınırları içinde tutarak anlatmaya çalışıyorum. Onun için konular farklı olsa da içeriğin değişmediğini kabul edebiliriz.

M.B.: Neo-Ekspresyonist Mimmo Paladino (1948) şöyle söylüyor: “…sanatçı, ipte dans eden cambaz gibi çeşitli yönlere gider, çok maharetli olduğu için değil ama sadece tek yönde gidemediği için. Çok yönlü bir sanatçı olduğunuzu düşünür müsünüz? Yoksa ben ressamım, benim derdim sadece desenle ve resimsel problematiklerle mi dersiniz?

N.S.: Evet, tam da ifade ettiğiniz gibi. Ben çok yönlü olduğumu düşünmedim. Kendi duyarlılığımı (bu zaman zaman değişebilir de) farklı konularda sürdürmeye çalıştım. Dolayısıyla bunu da resmin plastik elemanlarıyla değerlendirmeye çalıştım.

M.B.: Türkiye’nin en nadide güzel sanatlar üniversitesi olan Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversite’sine uzun yıllar emek vermiş biri olarak ve kendi adınızın verildiği “Nedret Sekban Atölyesi’nde yaklaşık 40 yıl öğretim üyesi olarak son derece saygın ve erdemli bir görevin ardından kendi isteğiniz ile bu yılın başında (Şubat, 2017) görevinizden ayrılarak emekli oldunuz. Bazı eleştirmenler, eğitimci/akademisyen kimliğinin de yaratıcı sanatçı olmaya engel olduğunu düşünüyorlar. Onlara göre kurum çatısı ve disiplini altında kısıtlanan bir kişinin özgürce üretmesine olasılık bulunmuyor. Katılır mısınız? Akademide öğrencilerinize vermiş olduğunuz 38 yıllık eğitim sürecinin sanatınıza ne gibi etkileri olduğunu düşünüyorsunuz?

N.S.: Katılmıyorum. Eğer kurumların dışındaysa bir sanatçı, acımasız piyasa yasalarının ki buna ticari yasalar diyelim, koşulları altında çalışmaya ve üretmeye çabalar. Dolayısıyla iki tarafta da dışarıdan bir yasa baskısı vardır. Bu yasalardan mümkün olduğunca korunmak içeride de dışarıda da sanatçının direncine bağlıdır. Dolayısıyla bence her iki tarafta da sanatçı insan kendi direniş gücüne güvenerek hayatta kalabilir. Başka türlüsüne hiçbir zaman inanmadım ben. Öğrenciyle uğraşırken kendi deneyimlerinizden onlara aktarabilecekleriniz vardır kaldı ki onlardan öğrenecekleriniz vardır. Onun için eğitim kurumlarında olmak bana göre daha besleyicidir.

M.B: Sanat eğitimcisi olmasaydım ve resimle ilgili olmayan çok farklı bir mesleğim olsa idi yine de bir yandan mutlaka resim yapıyor olurdum, diyebilir misiniz?

N.S.: Evet, derdim. Mutlaka resim yapıyor olurdum. Çocukluktan beri yaptığım için bende bir alışkanlık oluşturmuştu resim yapmak.

M.B.: Son olarak Esenler-Tekstilkent’te yer alan atölyenizden söz edelim. Hemen yanınızda 6 öğrencinin eğitim aldığı bir resim atölyesi daha var. Anlaşılan o ki, okuldan ayrılmış olsanız da, eğitimcilikten ayrılamıyorsunuz  Bildiğim kadarıyla, bir dernek desteğiyle işleyen ve yürüyen bir süreç var orada. Ve Mimar Sinan Üniversitesi’nde yer alan “Nedret Sekban Atölyesi, orada devam ediyor görünüyor. Bu atölyede yapılan çalışmalara dair neler söylemek istersiniz?

N.S.: Orası bir Nedret Sekban Atölyesi olmaktan çok, resim bölümünden mezun olmuş ama başarılı hatta aralarında sergi açmış olanların katıldığı bir atölye. Dolayısıyla ben onlara o atölyede hocalıktan çok deneyimli ve sanat ortamında daha fazla bulunmuş bilgi sahibi bir arkadaş ve yoldaş olarak bulunuyorum. Ancak şunu da ifade etmeden geçmeyelim, bu atölyenin asıl külfetini “İyilik İçin Sanat” Derneği çekiyor…

Nedret SEKBAN (1953, Trabzon)

1970 yılında Trabzon Lisesi’nden mezun oldu. 1977 yılında İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Resim Bölümü, Neşet Günal Atölyesi’nden mezun oldu. 1979 yılında İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Resim Bölümü’ne asistan olarak girdi. 1983 yılında aynı kurumda sanatta yeterlik diploması aldı. 1992 yılında Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Resim Bölümü’nde yardımcı doçent; 1995 yılında doçent oldu. 2001 yılında profesörlüğe yükseldi. 2017 yılında kendi isteği ile emekli oldu.

Ödülleri: Ahmet Andiçen Sanat Ödülleri Resim Yarışması, Birincilik Ödülü, İstanbul (1974); Ahmet Andiçen Sanat Ödülleri Resim Yarışması, Birincilik Ödülü, İstanbul (1975); 10. DYO Resim Yarışması Ödülü, Ankara, İstanbul, İzmir (1976); Kartal Kültür Şenlikleri Resim Yarışması Sergisi Birincilik Ödülü, İstanbul (1978); Cumhuriyet Senatosu Vakfı Atatürk Resim Yarışması, Mansiyon, TBMM, Ankara (1981); Vakko Resim Yarışması, Manisyon, İstanbul (1982).

Kişisel Sergiler

1987 ‘Kurtuluş Savaşı Destanı’ndan Resimler’, Sanfa Sanat Galerisi, İstanbul
1995 Desen-Resim Sergisi, Galeri Lebriz, İstanbul
1995 Passion Sanat Merkezi, İstanbul
1996 The Marmara, İstanbul
1996 Aphrodie Sanat Merkezi, İzmir
1996 Kızıltoprak Sanat Galerisi, İstanbul
1998 Evin Sanat Galerisi, İstanbul
2000 Alaca İmaret, Selanik, Yunanistan
2000 Evin Sanat Galerisi, İstanbul
2001 ‘Denize Övgü’, Evin Sanat Galerisi, İstanbul
2002 ’Yer – Sahne Fındıklı Parkı’, Evin Sanat Galerisi, İstanbul
2003 ‘Şarkılarım Denizdendir, Güldendir’, Evin Sanat Galerisi, İstanbul
2005 ‘Haz Muhabbetleri’, Evin Sanat Galerisi, İstanbul
2007 ‘Gölgede Herkesin Kendi Yeri Vardır’, Evin Sanat Galerisi, İstanbul
2008 ‘Desen Olsam Ölü Diri’, Evin Sanat Galerisi, İstanbul
2012 ‘La Lotta Continua’- ‘Mücadele Sürüyor’, Kedi Kültür Sanat Merkezi, İzmir

Toplu Sergiler

1976 Yarımca Sanat Festivali Sergisi, Yarımca, İstanbul
1977 ‘Yeni Eğilimler’ Sergisi, İstanbul
1978 ‘Çağdaş Türk Resmi’ Sergisi, Moskova-Bakü-SSCB
1979 ‘Yeni Eğilimler’ Sergisi, İstanbul
1979 Karma Resim Sergisi, Galata Sanat Merkezi, İstanbul
1979 Karma Resim Sergisi, Güzel Sanatlar Galerisi, Eskişehir
1979 ‘Başlangıcından bu yana Türk Ressamları’ Sergisi, Galeri Baraz, İstanbul
1980 Karma Resim Sergisi, Güzel Sanatlar Galerisi, İstanbul
1981 15. DYO Resim Yarışması Sergisi, Ankara-İzmir-İstanbul
1982 ‘Türk Resminde Figür ve Portre’, Galeri Baraz, İstanbul
1982 T.P.A.O. 2. Atatürk Resim Yarışması Sergisi, Ankara
1982 45. Devlet Resim ve Heykel Sergisi, Ankara
1983 Akademinin 100. Kuruluş Yıldönümünde Akademililer Sergisi, Ege Sanat Galerisi, İzmir
1985 ‘85’ten 86’ya’ Resim ve Heykel Sergisi, Berk Sanat Galerisi, İstanbul
1986 ‘Afrika’ya Yardım’ Sergisi, Teşvikiye Sanat Galerisi, İstanbul
1987 Grup Sergisi, Tanbay Sanat Galerisi, Ankara
1987 ‘Trabzonlu Sanatçılar’ Sergisi, Taksim Sanat Galerisi, İstanbul
1988 Karma Resim Sergisi, Kayaalp Sanat Galerisi, İstanbul
1988 ‘Bizden ve Onlardan 3’ Sergisi, Tem Sanat Galerisi, İstanbul
1988 M.S.Ü. Güzel Sanatlar Fakültesi Öğretim Üyeleri Sergisi, Destek Reasürans Sanat Galerisi, İstanbul
1989 ‘Türk Resminde Ortak Bilinç’ Sergisi, Kazım Taşkent Sanat Galerisi, İstanbul
1989 ‘Desen, Gravür, Litografi, Suluboya’ Sergisi, Urart Sanat Galerisi, İstanbul
1989 Karma Resim Sergisi, Sanfa Sanat Galerisi, İstanbul
1989 Uluslararası 2. İstanbul Bienali, ‘Seksenli Yıllarda Türk Resmi’, Askeri Müze, İstanbul
1990 Karma Resim Sergisi, Galeri Medusa, İstanbul
1990 ‘Figür 5’ Resim Sergisi, Kazım Taşkent Sanat Galerisi, İstanbul
1991 ‘Çağdaş Türk Ressamları’ Karma Sergisi, Halkbank Sanat Galerisi, İstanbul
1991 ‘Portre’ Sergisi, Urart Sanat Galerisi, İstanbul
1991 Karma Resim Sergisi, İ.T.Ü. Taşkışla, İstanbul
1991 ‘Figür 5’ Resim Sergisi, Levent Sanat Galerisi, İstanbul
1991 ‘Portre’ Sergisi, Urart Sanat Galerisi, İstanbul
1992 ‘Nü’ Sergisi, Urart Sanat Galerisi, İstanbul
1993 Karma Resim Sergisi, Galeri Lebriz, İstanbul
1994 Nazım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı Karma Resim Sergisi, Ankara-CRR, İstanbul
1994 M.S.Ü. Güzel Sanatlar Fakültesi Resim Bölümü Öğretim Üyeleri Sergisi, Kocaeli Üniversitesi, İzmit
1994 Karma Resim Sergisi, Darıca Kuş Cenneti, İstanbul
1995 ‘Çağdaş Türk Resminde Figüratif İlgi’, Galeri Artium, İstanbul
1995 M.S.Ü. Güzel Sanatlar Fakültesi Öğretim Üyeleri Sergisi, İstanbul
1995 ‘Türk Sanatçılarından Bosna-Hersekli Sanatçılara’, Devlet Resim Heykel Müzesi, Ankara
1995 ‘Modern Türk Sanatından Bir Kesit’, Passion Art Center, İstanbul
1995 ‘Sanatçı Öğretim Üyeleri’ Sergisi, TBMM Mimarlar Odası, Yıldız Sarayı, İstanbul
1995 Karma Resim Sergisi, Nadya Sanat Galerisi, İstanbul
1996 ‘Türk Resminde İnsana Bakış’, M.S.Ü. Resim Heykel Müzesi, İstanbul
1996 Karma Resim Sergisi, Evin Sanat Galerisi, İstanbul
1997 7. İstanbul Sanat Fuarı, Evin Sanat Galerisi, TÜYAP, İstanbul
1998 ‘185 Desen’, Elhamra Sanat Galerisi, İstanbul
1998 8. İstanbul Sanat Fuarı, Evin Sanat Galerisi, TÜYAP, İstanbul
1999 9. İstanbul Sanat Fuarı, Evin Sanat Galerisi, TÜYAP, İstanbul
2000 ‘Çağdaş Türk Sanatında Figüratif Eğilimler’ Sergisi, Evin Sanat Galerisi, İstanbul
2000 10. İstanbul Sanat Fuarı, Evin Sanat Galerisi, TÜYAP, İstanbul
2001 Ankart 1. Ankara Sanat Fuarı, Evin Sanat Galerisi, Ankara
2001 Karma Resim Sergisi, Evin Sanat Galerisi, Adahan-Yalıkavak, Bodrum
2001 11. İstanbul Sanat Fuarı, Evin Sanat Galerisi, TÜYAP, İstanbul
2002 Workshop, Malko Turnovo, Bulgaristan
2002 ‘Olimpizm & Olimpiyat Oyunları’, 1. Uluslararası Resim Sempozyumu, Patras, Yunanistan
2002 12. İstanbul Sanat Fuarı, Evin Sanat Galerisi, TÜYAP, İstanbul
2003 13. İstanbul Sanat Fuarı, Evin Sanat Galerisi, TÜYAP, İstanbul
2004 14. İstanbul Sanat Fuarı, Evin Sanat Galerisi, TÜYAP, İstanbul
2005 15. İstanbul Sanat Fuarı, Evin Sanat Galerisi, TÜYAP, İstanbul
2006 Uluslararası Mimarlık ve Resim Sempozyumu, Patras, Yunanistan
2006 16. İstanbul Sanat Fuarı, Evin Sanat Galerisi, TÜYAP, İstanbul
2007 17. İstanbul Sanat Fuarı, Evin Sanat Galerisi, TÜYAP, İstanbul
2008 18. İstanbul Sanat Fuarı, Evin Sanat Galerisi, TÜYAP, İstanbul
2009 19. İstanbul Sanat Fuarı, Evin Sanat Galerisi, TÜYAP, İstanbul
2010 20. İstanbul Sanat Fuarı, Evin Sanat Galerisi, TÜYAP, İstanbul
2011 21. İstanbul Sanat Fuarı, Evin Sanat Galerisi, TÜYAP, İstanbul
2013 ‘Yolu Trabzon’dan Geçen Sanatçılar’ Sergisi, Beşiktaş Çağdaş-MKM, İstanbul
2013 ‘Unutmamak’, Beşiktaş Çağdaş-MKM, İstanbul
2015 ‘Ellerin Büyüsü’, Folkart, İzmir
2016 ‘Yolu Trabzon’dan Geçen Sanatçılar II’, Sergisi, Beşiktaş Çağdaş-MKM, İstanbul