Sportif alanda zihinsel performans antrenörlüğü yapan bir sosyal bilim uzmanı olan Ersin Afacan ‘ın bu haftaki “Yedek Kalma Sıkıntısı ” adlı makalesini sizlerle paylaşıyoruz.
Gelecek hafta süper lig ve 1.lig başlıyor. Şike soruşturması ve bu süreçte kulüplerin takındığı tavırlar, futbolumuzun geri kalmışlığını bize tekrar gösterdi. Liglerin başlaması ile birlikte bu yeterince gelişmemiş spor kültürümüzde sporcular için yaşanması muhtemel mental sorunlardan biri de bizim “Yedek Kalma Sıkıntısı” dediğimiz sorundur.
Takım sporu yapan sporcularda baskı yaratan unsurlardan biri de sahada olamamak, yedek kalmak yani yeterince süre alamamak durumudur. Kendi tecrübelerimden örnek vermek gerekirse çalıştığım basketbolculardan birisi kendi pozisyonunda takıma alınacak yeni oyuncuya karşı çıkmış ve bunu koçu ile paylaşmıştı. Başka bir basketbolcum ise geçtiğimiz sezonlara göre bu sezon maçlarda yeterince süre alamamaktan şikayetçiydi. Bayan voleybol 1.Lig’inde oynayan bir sporcum ise antrenörün sporcular arasında ayrım yaptığı için sık sık kenara geldiğini dile getiriyordu. Bu tip oyuncuların yaşadığı bu frustrasyon (engellenme) yani sahada yer alma arzusuna gem vurulması ve buna eşlik eden hüsran duygusuna çözüm üretilemezse bu durumdaki sporcularda, idealizm ve amacın ileri düzeyde kaybı söz konusu olur.
Peki bu durum nasıl yönetilir ve önlenir? Öncelikle sporcu fiziksel açıdan sorun yaşamayacak. Sonra beslenmesi, uyku düzeni ve dinlenmesine dikkat edecek, pozitif bir dış görünüşe sahip olacak, hayatında rahatlatıcı molalara yer verecek ve en önemlisi de bir zihinsel antrenör ile özgüven, sabır, iletişim gibi zihinsel yetenekleri üzerine çalışıp “felsefi tavır” geliştirecek. Yani olaya duygusal (sevgi, nefret gibi) tepkiler değil akli (kayıtsızlık gibi) tepkiler geliştirecek.
Sporcu kayıtsız kalarak tarafsız şekilde akıl yürütebilir. Kayıtsızlık aynı zamanda Stoacılığın temelidir. Stoacılığa göre başkaları tarafından elinizden alınabilecek bir şeye fazla değer yüklememeniz gerekir. Yoksa kendinizi başkalarının gücüne teslim etmiş olursunuz. Kötü koşullar altında iken “olaylara felsefi açıdan bakmak” yani “Stoacı açıdan bakmak” budur. Bu, olaylara sizinle ilgili olsa bile üzerinize alınmama yeteneğidir. Böylece stres altında bile sakin bir şekilde hayatınızı sürdürebilirsiniz. Çünkü geçmişinizin bugününüzü kaplamasına ve geleceğinizi engellemesine izin vermezsiniz. Böyle düşünen sporcular da antrenörleri ile çatışmalar yaşamaz ve motivasyonları düşmez. Başkalarına karşı sevgi ve tutku değil de gerçek bir nezaket, önem ve saygıyla yaklaşanların kendileriyle iyi geçindiği neredeyse kesindir. Spor dünyasında bir sporcuyu ezmek isteyen pek çok insan olabilir. Fakat sporcu, kendi kendisini ezerek bu kişilerin saflarına katılmamalı. Yani içinizdeki düşmanı yendikten sonra dışarıda düşmanınız kalmaz.
Dolayısıyla kendinizi yenilerseniz ve mental antrenman yaparsanız normalde keyfinizi kaçıracak durumlar (yedek kalma gibi) karşısında artık keyfinizi kaçıramayacak ölçüde dayanıklılığınızı arttırabilirsiniz…
Ersin AFACAN
