Bayburt ve Bayburt’un gururu bir müze, Baksı Müzesi!

Trabzon ve Erzurum arasında çok stratejik bir konumda olan Bayburt’un tarihi MÖ 14. yüzyıla kadar uzanır ve Hitit belgelerinde bulunduğu bölge Hayasa-Azzi olarak adlandırılır.

Tarih boyunca Kimmerler, Medler, Ahameniş İmparatorluğu ve Ermeniler de dahil olmak üzere çeşitli medeniyetler tarafından yönetilmiştir.

Bayburt’un adı, Eski Ermenice, Paypert veya Baydbert’ten gelir. Ermeniler, şehre, Ermeni Bagratuni Hanedanlığı’nın ikinci kralı I. Smbat’a ithafen Smpadapert adını da vermişlerdir.
Bizanslılar ve Trabzon Rum Devleti, kendi dönemlerinde şehre Baiberdon adını vermişlerdir.

Şehir, Marco Polo’nun da ziyaret ettiği antik İpek Yolu üzerinde, Erzurum ve Trabzon arasında önemli bir merkezdi.

Türklerin Anadolu’yu fethettiği dönemde Türkler, destanlarını, hikâyelerini ve kahramanlarını Anadolu’ya sözlü olarak getirmişlerdir.

Bayburt, Türk dünyasının ‘bilge atası’ olarak kabul edilen Dede Korkut’un Türkiye’ye uyarlanmış memleketidir. Dede Korkut üzerine araştırmaları bulunan Orhan Şaik Gökyay, Dede Korkut’un mezarının Bayburt’un Masat Köyünde olduğunu öne sürmüştür.

Adı Türk destanlarında ve halk hikâyelerinde sıkça geçen ve Türk Edebiyatı’nda çok büyük bir yeri olan Dede Korkut belki de hiç yaşamamış, hikaye ve destanlar ile dilden dile var olan bir epik bilge. Fakat yaşadığını öne sürenler de MS 6. yüzyılın sonu ile 7. yüzyılın başlarında yaşadığını öne sürmüştür ve bu yaygın olarak kabul edilir.

Bayburt kentin tam ortasından geçen Çoruh Nehri’nin hayat verdiği bir kenttir. Kent, geçmişi Urartulara kadar giden, hakim olmuş bütün medeniyetlerin izlerini taşıyan, fakat Selçuklu dönemiyle öne çıkan ve Bayburt’un üstünde adeta şehrin bir tacı gibi gözüken kalesiyle de meşhurdur. Ancak kent son yıllarda Bayburt’u kültürel olarak öne çıkaran, Türkiye genelinden ziyaret edilmesine büyük etken olan bir müze ile de gündemdedir; Baksı Müzesi.

Baksı Müzesi!

Bayburt İspir Yolunu takip ederek kolayca ulaşılan, merkeze 45 km uzaklıkta Çoruh Nehri üzerinde bir vadiye bakan Bayraktar köyünde bulunan Baksı Müzesi’nin kurucuları, ressam ve akademisyen olan Prof. Dr. Hüsamettin Koçan ve eşi Oya Koçan’dır.

Baksı Müzesi, çağdaş sanat ve geleneksel el sanatlarına aynı çatı altında yan yana, iç içe yer vermektedir.

Bayraktar köyünde doğan sanatçı ve akademisyen Prof. Dr. Hüsamettin Koçan’ın bireysel düşü olarak 2000 yılında filizlendi ve 2010 yılında zorlu bir serüvenin sonunda, devletten hiçbir maddi yardım alınmadan, tamamlandı.

Bu proje Hüsamettin Koçan’ın doğduğu topraklara yaşam birikimini taşıma çabasının bir sonucudur.

Tanınmış mimar Dr. Sinan Genim tarafından tasarlanan Baksı Müzesi modern sanat anlayışının ve zorlu kış şartlarına uyumlu mimari tasarımının mükemmel bir eseridir.

Baksı Müzesi, 40 dönümlük bir alanda sergi salonları, sanatçı atölyeleri, konferans salonu, depo, müze, kütüphane ve konukevi gibi bölümlere sahip, sıradan bir müzeden çok daha fazlasıdır.

Müze için Baksı isminin seçilmesini Prof. Dr. Hüsamettin Koçan şöyle açıklıyor;

Baksı’nın Bayraktar Köyü’nün eski adı olması ve şaman sözcüğünün “şifacı, yardımcı, koruyucu” gibi anlamlarının, müzenin misyonlarıyla örtüşmesinden kaynaklanıyor.

Baksı, Kırgız Türkçesi’nde şaman anlamına geliyor. Halk arasında yakın zamana kadar sürdürülen bazı alışkanlıklar, köyün uzak geçmişte şaman geleneğinden beslendiğini düşündürüyor diyor ve köyün hemen üstünde bulunan Huykesen Ağacı olarak adlandırdıkları Dilek Ağacı Hüsamettin Hocayı doğruluyor.

Baksı Müzesi, Avrupa Parlamenterler Meclisi tarafından verilen “2014 Yılı Avrupa Konseyi Müze Ödülü”nün kazanmasının yanı sıra pek çok ödül kazanmış bir müze olarak Bayburt’un ve ülkemizin iftihar kaynağıdır.