Nişanlanma; ileride evlendiklerinde yasal bir sakınca olmayan farklı cinsiyette çiftlerin çeşitli şekillerde evleneceklerini birbirlerine söz vermeleridir.
Yasamızdaki tanımına göreyse; evlenmek vaadiyle olur. Nişanlılık, tıpkı evlilikte olduğu gibi bir medeni hali ortaya koyar. Taraflar nişanlanma ile ahlaken olduğu kadar hukukende birbirlerine bağlanmış olurlar.
Nişanlanmada dikkat edilecek husus evlenme vaadiyle olmasıdır ki bu cümleye dayanılarak nişanın atılmasındna sonraki aşamada yasal haklarımızı arayabilelim. Aksi halde evlenme vaadi dışında bir nişanlanma, tıpkı resmi olmayan bir nikahla evlenmedeki sonuçları doğuracaktır. Nişanlılık, evlenmeye zorlamak için dava hakkı vermez. Evlennirken hür irademizle,hiçbir baskı altında kalmadan EVET diyorsak nişanlanmada evlenmeye zorlamak için yapılmışsa hür irade söz konusu olamayacaktır.
Nişanlanmanın amacı nedir?
Evlenmeyi deneme dönemi olarak kısaca tanımlanabilir.Nişanlılar bu dönemde birbirlerini daha yakından tanıma fırsatı bulurlar.Birbirlerinin maddi ve amnevi değerlerini öğrenmiş ve alışmış olurlar.Gelecekte yapılacak evliliğin temellerinin atılması için başlangıçta diyebiliriz.
Nişanlanmak herşekilde bir nişan emrasimi ve bir nişan yüzüğü takılarak mı yapılır yoksa zımmi nişanlanmalar da mevcut mudur?
Tarafların kendi aralarında hür iradeleri ile birbirlerine verdikleri söz ile zımmen nişanlanma akdi kurulacaktır. Daha hukuksal açıklarsak, tarafların evlenmek için belediyeye başvurarak işlemlerini yaptırmasından nikah memuru önüne çıkıncaya kadarki sürecin nişanlılık dönemi olarak geçtiğini düşünüyorum. Memur zımmen bu akdin gerçekleştiğini kabul edecektir. Ortada bir nişan merasimi aramayacaktır. Nişanlanma, evlilik öncesi ön sözleşme mahiyetindedir. Bu sebeple evlilik kurumu gibi bir deftere imza atılarak resm, merciler önünde yapılmamaktadır. Evliliğe göre soyuttur ancak sözlü yapılır. Yine şahsi görüşüm, nişanlılık evlilik sözleşmesinin yapılabilmesi için ön sözleşme mahiyetindedir. Evlilik sözleşmesinden bu anlamda bağımsız olduğunu düşünmüyorum. Bazı aksi görüşlerinde olduğunu beyan etmek isterim. Evlenme vaadiyle yapılan bir sözleşme olduğuna göre taraflarda nişanlanırken evlenmeyi de baştan kabul etmişlerdir bence. Bizi sonuca götüren ön sözleşmedir.Bir itimat sözleşmesidir nişanlılık. Ama taraflar nişanlıyken anlaşamayarak ayrılırlarsa bu durumda sözleşme ihlai olup bir ceza davası açılabir mi bu da ayrı bir tartışma konusu olacaktır.
Nişan bozuldu diyelim. Bu halde bizi hangi sonuçlar bekliyor?
Nişanın bozulmasına sebebiyet veren taraf ya da her iki tarafında birbirlerine atfedebileceği kusurları olup nişanı bozan taraf, diğer tarafa, anne ve babasına veya bu hususta onlar gibi hareket eden diğer kimselere karşı dava açabileceği gibi tazminatta isteyebilecektir. Bu davalarda zamanaşımı ise;nişanın bozulduğu tarihten itibaren bir senedir. Bir sene sonra bu eyleme dayanarak dava açma hakkınız ortadan kalkacaktır.
Açılacak davadaya konu olabilecek veya olamayacak hususlar ise şöyledir;
Nişan törenini duyurulması için yapılan masrafların iadesinde davetiyeler basılmışsa gideri istenebilir ki bunun da talep edilebilmesi için nikahın icra olunacağı kanaati ile yapılmış olması koşulu aranmaktadır.Yargıtay ise sadece nişanın duyurulması için yapılan tören masraflarının bu guruba dahil olmayacağını düşünmüştür ancak benim şahsi görüşüm davetiye de bu işlemlerin bir parçasıdır ve burada da bir masraf yapılmıştır. Ancak nişanın atılması ile davetiye basımı için yapılan masraflar boşa gideceğinden nişanın atılmasında kusursuz ya da daha az kusurlu olan taraf bu gideri ödeyen taraftan bu masrafı talep edebilecektir. Burada tabii davetiyeyi erkek tarafı yaptırır gibi bir anlaşma sözkonusuysa ve nişanın atılmasında bayan daha az kusurluysa bu halde bu masrafı talep edebilecektir.
Taraflar nikah olmaksızın karı-koca gibi yaşamışlarsa hediyeler geri istenemez.
Nişanlılık döneminde tarafların birbirlerine karşılıksız olarak verdikleri hediyelerde nişanın bozulmasından sonra talep edilemeyeceklerdir.
Kusur aranmaksızın nişan hediyeleri geri istenebilir.
Nişanlılık döneminde tarafların ortak yatırımları ile girdikleri bir gayrimenkul borcunun ayrılıktan sonraki durumu ne olacak? Bu halde eşlerin bu daireye katkıları tanık beyanları ile tespit edilecek ve taraflar katkılarının tespitinden sonra alacak davası olarak talep edebileceklerdir. Tabii 01.01.2002 tarihinden önce ve sonraki mal rejiminde değişiklik söz konusu. Bu önemli hususu da atlamamak gerekecektir.
Tüm bunların yanında en önemlisi, nişan bozulduktan sonra kızın toplumdaki konumu( eğer küçük bir yerde yetişmişse kızımız) ya da bu eylemden sonra tarafların duyacakları elem, keder ve üzüntü. Taraflar tüm bunları yaşadıktan sonra elbette daha az kusurlu olan taraf diğer taraftan manevi tazminat isteminde de bulunabilecektir.
Nişanın bozulasını nişanlılığın sona ermesi olarak düşündüğümde nişanlılık evliliğin gerçekleşmesiyle de sona erebilir. İlk yazımda evlilikten daha doğrusu evliliğin hüsranla biten sonucu boşanmadan bahsederek ailenin toplum açısından ne kadar önemli bir kurum olduğunu belirtmek istedim. Şimdi ise nişanlılıktan bahsederek evliliğe özendirmek istedim. Nişanlanma, evlenme vaadiyle olduğuna göre ilk yazıma da atıfta bulunmuş oldum.
Aile kurabilmek için baskı altında değil hür iradenizle kararlar verebilmeniz önemlidir. Ancak her ne aşamada olursanız olun nişanlanmadan itibaren hukuksal bir bağınızda oluştuğu için MUTLAKA bir psikolok ve bir avukattan yardım alın. Seçtiğiniz hayat arkadaşınızla mutlu bir ömür geçirmenizi ümit ederk umarım bu tatsız ayrılık konularıyla ilgili hiç bir yardıma ihtiyacınız olmamasını temenni ediyorum.
Av. Didem Kunal Altınel
