MKM Beşiktaş Çağdaş Galerisi, geçtiğimiz hafta Trabzon Araştırmaları Merkezi Vakfı’nın (TAMEV), 75 Trabzonlu ya da Trabzon’da eğitmenlik yapmış olan sanatçının yapıtlarından derlediği bir sergiye kapılarını açtı.
Sergiyi düzenleyen TAMEV, Türk Sanat Tarihi’nde Trabzon’un en çok ressam yetiştiren kenti olduğunu vurgularken, sergiyle ilgili yazıların ve sanatçıların yapıtlarına ait görsellerinin yer aldığı geniş kapsamlı bir katalog yayımladı.
Serginin önemli bir özelliği; Hamit Görele, Zeki Kocamemi, Mahmut Cuda, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Orhan Peker, Burhan Uygur, Asım İşler ve Alaattin Aksoy’un özel koleksiyonlardan alınmış olan nadide yapıtlarını izleme imkânı sağlıyor olması…
Örneğin; Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun Roche Koleksiyonu’ndan alınmış olan “Yarelerim Oldu Cerrah Leyi Leyi” adlı ahşap üzerine karışık teknik malzemeyle oluşturduğu muhteşem yapıtı ile Eyüboğlu Ailesi Koleksiyonu’ndan alınmış olan ve Ressam İbrahim Örs’ten öğrendiğime göre, Eyüboğlu hayatta iken yatağının başucundan hiç ayırmadığı 1932 tarihli “Yavuz Geliyor Yavuz” adlı yağlıboya tabloyu bu vesileyle görmenizi şiddetle tavsiye ederim.
Sergi kimilerine göre, “Yolu Trabzon’dan Geçen Sanatçılar” adı ile ilk anda her ne kadar yerel bir göndermeyi çağrıştırıyor olsa da, sergiyi gezdikten ve içeriğini özümsedikten sonra böylesi bir olgudan çok uzak olduğunu; ulusal çizgilerin yanı sıra kavramsal ve çağdaş üretimlerin yer aldığı evrensel bir kimliğinin olduğunu gözlemleyebilirsiniz.
Burada olsa olsa -izleyiciye sunulan fenomenin kaynağıyla ilintili olarak- tarihsel ve sanatsal bağlamda zengin genlerin baskın olduğu bir yöreye ait kültürel bilincin, güncel sanata yansımaya devam eden muazzam uyumundan bahsedebilirsiniz.
Hatta ve hatta çalışmalarını çeşitli sergilerde ve fuarlarda görmeye alışkın olduğunuz; Çağdaş Türk Sanatı’na emek vermiş usta sanatçıların önemli bir bölümünün sergi dolayısıyla bir araya getirilişini izlediğinizde, tamamının aynı yöreyle olan ilginç bağlantısına sizler de şaşırabilir ve kendinizi daha önce eşine benzerine rastlamadığınız bir deneyimin içinde bulabilirsiniz.
Gerçekten de sergiyi gezen çoğu kişinin duyumsadığı bu hayret verici durumun, sanatçıların kendine özgü çizgi, desen, form ve renk bütünlüğü ile kurguladığı çalışmalar aracılığıyla daha da şaşırtıcı bir hale geldiğini söylemek mümkün…
Daha da ötesi serginin üslupta çok dilli ve zengin bir tavra sahip olduğu göz önünde bulundurulduğunda, bu durumun yöre insanının genleriyle bir bağlantısının olup olmadığı sorunsalına sizler de takılabilir ve kendinizi, nedenini kimsenin tam olarak açıklayamayacağı bir gizemin içine sürüklenmiş halde bulabilirsiniz.
Türk Sanatı’na emek vermiş ya da vermeye devam eden dört kuşak sanatçının çalışmalarının bir arada sunuluşunu izlediğinizde, Trabzon’a atfedilen söz konusu sanatsal birikimden hareketle, bunun tesadüf olmanın ötesinde bir açıklamaya ihtiyacı olduğunu düşünebilir, çoğu kişide olduğu gibi siz de bu durumun sosyal ve kültürel nedenleri üzerine yorumlar üretmeye girişebilirsiniz.
Bu arada böylesi bir serginin düşünü ilk kuranın ve bu fikri ortaya atanın Orhan Peker olduğunu aynı katalogda yer alan bir yazısında, Prof. Dr. Aydın Ayan’ın kaleminden öğreniyoruz.
Ayan: “Bir süre önce ressam dost Muzaffer Akyol telefon etti; Orhan Peker’in 1977 yılında Tiglat Sanat Galerisi’ndeki sergi açılışında, Yusuf Katipoğlu’nun da bulunduğu bir ortamda Karadenizli ressamların çokluğundan söz edilirken Orhan Peker’in ‘Karadeniz’e Kıyısı Olan Ülke Sanatçıları Oluşumu ya da Birliği gibi bir örgütlenmeye gidilmesi gerekir’ dediğini aktardı.”
Her şeyden önce, Orhan Peker’le aynı hayali kuran ve hayata geçirmeye çalışmış olan, vakıf üyeleri de dâhil olmak üzere, emeği geçen herkese teşekkür etmek gerekiyor.
Ardından sergide yer alan ve koleksiyonlardan alınan çalışmalar dışındakilerin satışta olduğunu; elde edilecek gelirin yarısının ise vakfa bağışlanacağı bilgisini de bu vasıtayla vermiş olalım.
Galeri salonunda yer kalmaması nedeniyle çalışmaların tamamı sergilenememiş olsa da, sanatçıların her biri için kendilerinden ya da çeşitli koleksiyonlardan üçer çalışma alındığını ve sergi katalogunda var olan görsellerinin üzerinden satışlarının devam ettiğini belirtmekte fayda var.
Prof. Dr. Süleyman Saim Tekcan önderliğinde bu kadar fazla yapıtın bir araya getirilmesi ve bu organizasyonun gerçekleştirilebilmesi adına aylardır nasıl bir emek verildiği düşünüldüğünde, özellikle işadamlarının ve Türkiye’nin önemli koleksiyonerlerinin sergiyi ziyaret etmelerinin ve el birliğiyle vakfa destek olmalarının önemine işaret etmek istiyorum.
Son olarak, herkese bu ilginç ve eşine sık rastlanamayacak olan sergiyi görmelerini ve aynı duyguları yerinde yaşamalarını tavsiye ederim: 13 Şubat tarihinde açılmış olan sergi, 28 Şubat Perşembe akşamına kadar, pazartesi dışında her gün görülebilir.
Meral Bostancı (MA) / NationalTurk
