Libya’da Barajlar Neden Çöktü! Şok İddia: Topraktan Yapılmış
Libya'nın Derne kentinde binlerce kişinin ölümüne neden olan sel felaketinde barajlar neden çöktü? Barajlarda çelik kullanılmadığı, adeta topraktan yapıldığı iddia ediliyor.
Libya’daki selin tam boyutu henüz belli değil. Ancak öfke yayılıyor. Suçlama: Yolsuzluk, iktidar mücadelesi ve ihmal… Peki barajlar neden çöktü?
Libya’nın kuzeydoğusundaki afet bölgesindeki insanlar hâlâ enkaz altında akrabalarını veya komşularını bulmaya çalışıyor. Binlercesi kayıp.
Ancak öfke de uzun süredir yayılıyor. Bu tür felaketleri önlemek veya en azından onlara hazırlanmak için önceden çok az şey yaptıkları için yetkililere öfke büyüyor. Etkin bir ön uyarı sistemi ve kaza nedeniyle umutsuzca ezilmeyecek bir sivil savunma yoktu.
Görgü tanıkları yıkımı anlatıyor
Bir görgü tanığı, Al-Masar televizyon kanalına, liman kenti Derne gibi kıyı kenti Al-Beida’da yaşanan yıkımı anlatıyor. İnsanlar her şeyini kaybetti diye yakınıyor. Her yıl böyle bir sel olurdu. Muhabir şaşkınlıkla “Aynı sel mi?” diye soruyor. “Evet, aynı gelgit, sadece bu yıl biraz daha güçlü.” Hükümetler bu konuda hiçbir şey yapmadı.
Altyapıya yatırım eksikliği
شاهد تفاصيل سد #درنة
الرجل يقول مبني من التراب ‼️#اعصار_ليبيا #إعصار_دانيال #libya #darnah_dam pic.twitter.com/U6Sork93gI— طقس_العالم ⚡️ (@Arab_Storms) September 14, 2023
Britanya Chatham House Enstitüsü’nden Libya uzmanı Tim Eaton BBC’ye yaptığı açıklamada siyasi güçlerin iktidara tutunduğunu ve iktidarı başkalarıyla paylaşmaya hazır olmadığını söyledi.
O zaman her zaman silahlı şiddet olayları duyulurdu, ama aynı zamanda Libyalıların şu anda ödediği gizli bir bedel de var. Kamu parasının altyapıya yatırılması konusunda irade eksikliği var.
Sorun paranın olmaması değil. Dünya Bankası’na göre petrol zenginliği, 2022 yılı için ulusal bütçeyi karartıyor. Uluslararası Para Fonu, 2023 yılında Libya’nın yüzde 17,5 ile tüm Arap ülkeleri arasında en büyük ekonomik büyümeye sahip olmasını bekliyor.
Barajlar Neden Çöktü? Çeliksiz İddiası
X platformundaki bir videoda iki adam, Derne yakınlarında patlayan iki barajdan birinin enkazına bakıyor. Şaşıran biri, barajın yalnızca kumdan yapılmış olabileceğini söylüyor.
İki duvar arasında kum var; görünüşe göre çelik kullanılmadan yapılmış.
Trablus’tan eski Devlet Konseyi sözcüsü Al-Senussi İsmail, Sky News televizyon programında “Felaket açık! İhmal açık! Giderek artan yolsuzluk ortada!” diyor.
“Bu barajların bakımı 30 yıldan fazla süredir yapılmadı. Herkes bir fırtınanın yaklaştığını ve yağmur yağacağını biliyordu.”
Uzmanlar barajların yıkılmasına, aşırı yağışların mı yoksa barajların yapısının mı neden olduğunu söyleyebilmek için henüz erken olduğunu belirtti.
İlk gözlemler, yıkılan barajların beton kadar dayanıklı olmayan, sıkıştırılmış toprak veya kayalarla inşa edildiğini gösterdi.
İngiltere’de hidrolik mühendisliği uzmanı olan Exeter Üniversitesi’nden Profesör Dragan Savic, “Bu tür barajlar, suyun kapasitesini aşması noktasında hassas bir hal alır. Beton barajlar taşma noktasında dahi ayakta durabilirken, kaya dolgulu barajlar genellikle bu yüke dayanamaz” dedi.
20 Yıldır Bakım Yapılmıyor
Şehrin belediye başkan yardımcısı Ahmed Madroud’a göre, Derne’nin yukarısında iki büyük baraj vardı ve bunların bakımı 2002’den beri yapılmamıştı.
Öte yandan El Cezire’ye barajların çok büyük olmadığını, ilk barajın yalnızca 70 metre yüksekliğinde olduğunu söyledi.
Barajlardan ilki çöktüğünde ikincisi daha fazla yükle karşı karşıya kaldı. Sadece fırtınada yağmaya devam eden şiddetli yağmurlarla uğraşmak zorunda kalmadı, aynı zamanda diğer barajın arkasından kuvvetle serbest bırakılan şiddetli bir su yüküne de maruz kaldı.
Birinci ve ikinci barajlar arasındaki kot farkından dolayı suyun artan kuvveti güçlenmiş, dere Derne’ye ve sonunda denize giderken ikinci barajı da aşağıya indirmiş.
Nehirden aşağı inen su, denize ulaşmadan önce ilk barajın tepesinden yaklaşık 12 km yol kat etti.
Uzmanlar, barajlar yıkıldığında 12 bin olimpik yüzme havuzuna eşdeğer 30 milyon metreküp suyun serbest kaldığını tahmin ediyor.
