Srebrenitsa soykırımının 17. yıldönümü / 520 cenaze daha toprağa verildi… İnsanlık tarihinin utanç sayfalarına 1995 yılında eklenen Srebrenitsa katliamının 17. yıldönümünde düzenlenen törenler sona erdi.

Srebrenitsa’daki Potoçari Anıt Mezarlığı’nda gerçekleştirilen ve Türkiye’nin Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ’la temsil edildiği törenlere, kurbanların aileleri, yakınları ile Bosna-Hersek Üçlü Cumhurbaşkanlığı Konseyi Başkanı Bakir İzzetbegoviç, Bosna-Hersek Bakanlar Kurulu Başkanı Vyekoslav Bevanda, Hırvatistan Başbakanı Zoran Milanoviç, Bosna-Hersek Dışişleri Bakanı Zlatko Lagumciya, Bosna-Hersek Üçlü Devlet Başkanlığı Konseyi’nin Hırvat Üyesi Jelyko Komşiç, Türkiye’den çeşitli partilerden milletvekilleri, belediye başkanları, sivil toplum örgütü temsilcileri, Azerbaycan Parlamentosu Milletvekili Ganira Paşeyava, ABD’nin Bosna-Hersek Büyükelçisi Patrick Moon, Sırbistan Parlamentosu heyeti, Sırbistan’ın başkenti Belgrad’daki sivil toplum örgütü Siyah Giyen Kadınlar Derneği üyeleri ile çok sayıda yerli ve yabancı yetkili katıldı.

40 dereceyi aşan sıcaklık nedeniyle bazı kurban yakınları fenalık geçirirken törenler kapsamında ilk olarak Srebrenitsa soykırımı anıtına ülkeleri temsil eden yetkililer çelenk bıraktı ve saygı duruşunda bulundu.

Kurban yakınları ile birlikte dua eden Bekir Bozdağ, bugün toprağa verilen 520 tabutun bulunduğu alana geçti. Bakan Bozdağ, ailesinin iki mensubunu bugün toprağa veren Aliç ailesi ile bir süre sohbet etti ve kendilerine baş sağlığı diledi.

Anma Törenleri Organizatörü ve Srebrenitsa Belediye Başkanı Çamil Durakoviç, törende yaptığı konuşmada, Srebrenitsa’ya gelerek acılarını paylaşanlara teşekkür ederek “Bugün bu tabutlarda bütün dünya yatıyor. Bugün kurbanlarımıza kimliklerini, adlarını ve soyadlarını veriyoruz. Bugün kurbanların kalıntılardan ibaret olduğu gün değil, tekrar insan oldukları gündür. Burada toplanmamızın sebebi adalete ve doğruya inanmamızdır. Srebrenitsa bizim son kalemiz, bizim asla terk etmeyeceğimiz yerdir” diye konuştu.

Bosna-Hersek Reis-ul Uleması (Diyanet İşleri Başkanı) Mustafa Ceriç de anma törenindeki konuşmasında, Srebrenitsa’da yaşanan soykırımı hiçbir aklın ve mantığın almayacağını ifade etti.

Ceriç, şöyle konuştu:
“Potoçari ve Srebrenitsa’nın tamamı kutsal yer ve özel bölge ilan edilmemesi için herhangi bir gerekçe yoktur. İşlenen soykırım hiçbir zaman unutulmamalıdır. Ancak intikam peşinde de olunmamalıdır. Çünkü kötü insan olmak zordur. İyi insan olanlar rahat uyur ve arkalarında annelerin gözyaşları gelmiyordur. Bu yüzde Srebrenitsa ve benzeri olayların hiç kimsenin başına gelmemesi için burada akan annelerin gözyaşlarının dua yerine geçmesini temenni ediyorum.”

-Yahudi soykırımından kurtulmayı başaran ABD Musevi Birliği Başkanı-

ABD Musevi Birliği Başkanı Yahudi soykırımından kurtulmayı başaran Arthur Scheneier, Potoçari’deki konuşmasında buraya okyanusu geçerek kurban yakınlarının acılarını anladığını anlatmak için geldiğini söyledi.
Scheneier, bugün toprağa verilen 520 kurbanın aile mensuplarının hissettiği acılara rağmen yalnız olmadıklarını mesajını almaları gerektiğini ifade ederek, “Ailemin tamamı Almanya’daki en büyük soykırım kampında öldürüldü. Ben ise soykırımın ardından sağ kaldım. Hayatımın geride kalan kısmını adaletin yerini bulmasına yönelik çalışmalar için kullanmaya karar verdim” dedi.

Din adına işlenen suçların, dine karşı işlenmiş suçlar olduğunu ifade eden Scheneier, “İşte buradaki katliam, tek suçları bu dünyada var olmaları olan 8 bin kişiye karşı işlenmiş soykırımdır” diye konuştu.
Konuşmaların ardından Reis-ul Ulema Ceriç, 520 kurbanın toplu cenaze namazını kıldırdı. Kılınan namaz ve okunan duaların ardından kurbanların cenazeleri törene katılan yakınları ve vatandaşlar tarafından toprağa verildi.
Törenler kapsamında güvenlik güçleri tarafından çevrede geniş önlemler alındı.

Srebrenitsa soykırımının 17. yıl dönümü anma törenlerine Bosna-Hersek ve başta Türkiye olmak üzere dünyanın çeşitli yerlerinden 10 binlerce kişi katıldı.

Uluslararası Doktorlar Derneği (AID) üyesi olan Trabzonlu bir grup doktor da Srebrenitsa’da 1995 yılında yaşanan katliamın 17. yıl dönümü anma törenleri için Potoçari’deki tören alanında bulunuyor.
Grup başkanı Murat Kadir Topçu, Trabzon’dan 17 doktor ve eczacı grubu olarak soykırımı anma törenlerine katılmak üzere geldiklerini söyledi. Topçu, “Bosna Hersek’in kültürü ve tarihi hakkında ama her şeyden önce 20 sene önce yaşanılan vahşet hakkında bilgi edinmek için buradayız” dedi.

Topçu, “Buradaki insanların acılarını paylaşmak istiyoruz. Srebrenitsa’da yaşananlar akıl almaz bir olay. Bir insanın böyle bir şey yapması, 8 binden fazla insanı katletmesi inanılmaz. Srebrenitsa’da olanlara tanıklık etmeye geldik” diye konuştu.
Srebrenitsa’daki Potoçari Anıt Mezarlığı’nda bugüne kadar 5 bin 137 soykırım kurbanı toprağa verildi. Bugünkü anma törenlerinden sonra bu rakama 520 cenaze daha eklenecek.

-Tanımadıkları iki dedelerine de veda ediyorlar-

Hüzün ve gözyaşının hakim olduğu soykırımı anma törenlerinde duygulu anlar yaşanıyor.
Srebrenitsalı çocuklar Selma, Şeyla ve Salan Manciç, bugün hiç görmedikleri, sadece fotoğraflardan tanıdıkları büyük babaları İdriz ve Mevludin’i son yolculuğuna uğurluyor. Soykırımın yaşandığı 1995 yılında henüz dünyaya gelmemiş olan Selma, Şeyla ve Salan, şehit dedelerini sadece fotoğraflardan tanıyor.

Ailenin tek erkek çocuğu olan ve dedelerinin tabutunu taşıyan Salan Manciç, AA muhabirine, “Onları hiçbir zaman tanıyamadığım için çok üzgünüm. En azından birisini görebilseydim keşke. Ben henüz çocuğum ama dedelerimin ve daha bir çok akrabamın sebepsiz yere, sadece Müslüman oldukları için öldürüldüğünü biliyorum. Dedelerimiz bizim ne kadar iyi öğrenci olduğumuzu görebilseler çok mutlu olurlardı. Bazen ikisi de aklıma geliyor. Onların yolunda ilerlemek beni mutlu ediyor” diye konuştu.

Her iki dedesine veda eden Şeyla Manciç de “Bazen okuldaki tüm başarılarımı görsünler istiyorum. Onları çok özlüyorum. Ben de birisine ‘dede’ diyebilmek, onlarla oynayabilmek istiyorum” dedi.

Selma ise özellikle bayramlarda büyük babalarının eksikliğini hissettiğini ifade ederek, “İki dedemiz de şehit oldu, sadece ninemiz var. Neredeyse elini öpecek kimsemiz yok. Kimsenin dedeleri ile mezarlıkta tanışmasını istemem” ifadeleriyle duygularını dile getirdi.

Srebrenitsa’da 520 kişi daha toprağa verildi

-520 kurbanın tabutu başında büyük hüzün-

Srebrenitsa’da 11 Temmuz 1995’te katledilen 8 bin 372 kurbandan toplu mezarlarda cesetleri bulunan 520 kişi bugün kılınacak cenaze namazıyla toprağa verilecek.
Potoçari’deki Anıt Mezarlığa getirilen tabutların başında gözyaşı ve hüzün hakim. Kiminin parçalanan vücudundan sadece bir ayak kemiği, bir parmağı, kimininse vücudundan bir parçanın bulunduğu tabutlar, bugün insan onuruna yakışacak şekilde defnedilecek.
Kaybettikleri kurbanların aradan yıllar geçse de yakınlarını buldukları kalıntılarıyla toprağa verecek Srebrenitsalılar, bir taraftan hüzün diğer taraftan yakınlarına ait bundan böyle bir mezar olmasının buruk sevincini yaşıyor.
Başı belli ancak sonu adeta görülmeyen tabutların başında ağlayan kadınlardan birisi de Fata Mustafiç’ti. 17 yıl önce kaybettiği iki oğlundan cesedi bulunan Almir adlı evladının tabutuna sarılan Mustafiç, “Bizleri bu şekilde evlatsız, dünyada yapayalnız bırakan insanlar umarım yaptıklarından ibret alır” şeklinde duygularını dile getirdi.
Bu arada, aşırı sıcağa rağmen 10 binlerce insanın hazır bulunduğu tören alanında sürekli Kuran-ı Kerim okunuyor. Törene katılanlar ise buruk ve bir o kadar da onurlu bir şekilde sükunetlerini koruyarak dünyaya adeta 17 yıl önce yaşananları “sessiz bir çığlık” şeklinde mesaj gönderiyor.
Törenlerde Türkiye’yi temsil edecek olan Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ da Potoçari’deki Anıt Mezarlık’a geldi. Bozdağ ve beraberindekiler savaş döneminde Boşnakları Sırplara teslim eden Birleşmiş Milletler (BM) bünyesinde görev yapan Hollandalı askerlerin kullandığı daha sonra Srebrenitsa Soykırım Anma Müzesi’ne dönüştürülen eski fabrikayı gezdi.
Cenazeler, öğle namazından sonra kılınacak cenaze namazı ile toprağa verilecek.

Srebrenitsa’da 17 yıl önce ne oldu

Bosna’daki savaş sırasında BM’nin güvenli bölge ilan ettiği Srebrenitsa, 11 Temmuz 1995’te Ratko Miladiç’e bağlı Sırp birlikleri tarafından işgal edildi. İşgal üzerine BM bünyesindeki Hollandalı askerlere sığınan sivil Boşnaklar, Sırplara teslim edildi.
Otobüs ve kamyonlara bindirilen Boşnaklar’dan 8 bin 372’si götürüldükleri ormanlık alanlarda, fabrikalarda, depolarda hunharca katledildi. Katledilenlerin cenazeleri, çeşitli toplu mezarlara gömüldü.

Yapılan çalışmalar sonucu Srebrenitsa ve çevresinde açılan toplu mezarlardan çok sayıda soykırım kurbanının cesetlerine ait kalıntılar bulundu. Hala yaklaşık bin 500 ile 2 bin arasında soykırım kurbanının cesedine ulaşılamadı.
Srebrenitsa’da yaşananlar, Lahey Adalet Divanı ve Avrupa Parlamentosu tarafından soykırım olarak kabul edildi.
Srebrenitsa başta olmak üzere Bosna’daki çeşitli savaş suçlarından aranan Ratko Mladiç ise geçen yıl Sırbistan’da yakalandı ve Lahey’deki mahkemeye teslim edildi. Mladiç’in yargılanması hala devam ediyor.