Avrupa Ordusu, Avrupa’nın güvenliğini güçlendirmek ve askeri bağımsızlığını artırmak amacıyla yeniden gündeme geldi. ABD’nin Ukrayna’ya yönelik desteğinin belirsizleşmesi, Avrupa ülkelerini ortak bir savunma gücü oluşturma fikrini ciddiyetle tartışmaya yönlendirdi.
2025 Münih Güvenlik Konferansı 2. Dünya Savaşı ardından inşa edilen Küresel Vizyonun Donald Trump ile işlemesinin olası olmadığını ortaya koydu. İktidara geldiğinden beri İngiltere ile bile Kriz yaşayan Trump en son tüm Avrupa’yı göz ardı ederek Rusya ile anlaşma yoluna gitmişti. Bu gelişmeler başta bir nevi ortada bırakılan Ukrayna olmak üzere tüm Avrupa’da tepki çekti . Amerika Birleşik Devletleri bu tavırla dünyanın mevcut durumdaki en güçlü askeri işbirliği İttifakı konumundaki Kuzey Atlantik Paktı (NATO)’nı da zayıf düşürüyor. Bu şartlarda Münih Güvenlik Konferansı gerçekleşti.
Münih Güvenlik Konferansı’nda konuşan Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Avrupa’nın güvenliği için kendi ordusuna sahip olması gerektiğini vurgulayarak, “Avrupa’nın geleceği, Avrupalılar tarafından belirlenmelidir” dedi. Zelenskiy, NATO’nun ve ABD’nin desteğinin önemli olduğunu ancak Avrupa’nın kendi güvenliği için daha fazla sorumluluk alması gerektiğini söyledi. Bu çağrı, Avrupa Birliği içinde uzun süredir tartışılan ancak somut adımları henüz atılmayan Avrupa Ordusu fikrini yeniden gündeme getirdi.
Avrupa Ordusu Fikri Neden Gündemde?
ABD Başkanı Donald Trump, geçmişte NATO’nun Avrupa ülkelerine askeri koruma sağladığını ancak Avrupa’nın savunma harcamalarına yeterince katkıda bulunmadığını iddia ederek NATO bütçesine olan Avrupa desteğinin artırılması gerektiğini savunmuştu. 2024 ABD başkanlık seçimlerinde Trump’ın tekrar aday olması ve NATO’ya olan bağlılığını sorgulaması, Avrupa’nın kendi askeri kapasitesini güçlendirme ihtiyacını daha da artırdı.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Avrupa’nın sadece ABD ve NATO’ya güvenerek savunmasını sağlayamayacağını, kıtanın kendi askeri gücünü oluşturması gerektiğini belirtti. Macron, daha önce de defalarca Avrupa’nın “stratejik özerkliği” kavramını savunmuş ve bağımsız bir Avrupa Ordusu fikrini desteklediğini açıklamıştı. Almanya ise şimdiye kadar daha temkinli bir yaklaşım sergilese de, Ukrayna Savaşı ve Rusya’nın Batı üzerindeki artan baskıları nedeniyle ortak bir Avrupa savunma gücüne daha sıcak bakmaya başladı.
Avrupa Ordusu Hangi Ülkeleri Kapsayacak?
Ordu fikri, özellikle Avrupa Birliği üyesi ülkeler arasında tartışılıyor. Ancak AB üyesi olmayan NATO ülkeleri, örneğin Birleşik Krallık, Norveç ve Türkiye gibi ülkelerin bu sürece nasıl dahil edileceği konusunda net bir plan henüz ortaya konulmuş değil. Özellikle Türkiye’nin Avrupa Ordusu’na dahil edilip edilmeyeceği konusunda resmi bir açıklama yapılmazken, bazı kaynaklar Türkiye’nin stratejik konumu nedeniyle sürece dahil edilebileceğini iddia ediyor. Ancak AB-Türkiye ilişkilerindeki gerilimler göz önüne alındığında, Türkiye’nin bu projede nasıl bir rol üstleneceği belirsizliğini koruyor.
NATO ile Çelişecek mi?
Ordu’nun en büyük tartışma konularından biri, NATO ile nasıl bir ilişki içinde olacağı. NATO, hâlâ Avrupa’nın savunma politikasının temel taşı olmaya devam ediyor ve birçok Avrupa ülkesi NATO’nun yerine alternatif bir askeri birlik kurulmasını riskli buluyor. Özellikle Doğu Avrupa ülkeleri, NATO’nun ABD tarafından desteklenen askeri gücüne bağımlı olmaya devam etmek istediklerini açıkça belirtiyor.
Ancak Fransa ve Almanya gibi büyük Avrupa ülkeleri, Avrupa’nın NATO’dan bağımsız hareket edebilecek askeri kapasiteye sahip olması gerektiğini düşünüyor. Bu çerçevede Avrupa Ordusu, NATO’nun bir alternatifi değil, tamamlayıcısı olarak tasarlanabilir.
Avrupa Ordusu’nun Önündeki Engeller
Ordu’nun hayata geçirilmesi için önünde birçok ekonomik, siyasi ve askeri engel bulunuyor.
• Finansman: Avrupa Ordusu’nun kurulması için büyük bir askeri bütçe gerekiyor. Şu anda AB ülkeleri, ABD’ye kıyasla çok daha düşük savunma harcamalarına sahip.
• Komuta Kontrol: Ortak bir Avrupa Ordusu’nun komuta yapısının nasıl şekilleneceği büyük bir soru işareti. Hangi ülkenin liderliği üstleneceği konusunda belirsizlikler devam ediyor.
• Üye Ülkeler Arasındaki Görüş Ayrılıkları: Doğu Avrupa ülkeleri, NATO ile daha yakın bir ilişkiyi tercih ederken, Batı Avrupa ülkeleri daha bağımsız bir savunma modeli istiyor.
Avrupa Ordusu fikri, kıtanın güvenliğini ve bağımsızlığını güçlendirmek için önemli bir adım olarak görülüyor. Ancak bu projenin hayata geçirilmesi için siyasi irade, finansman ve uluslararası iş birliği gibi konuların netleştirilmesi gerekiyor. Avrupa Birliği içinde bu konuya sıcak bakan ülkeler olduğu kadar, NATO’ya bağımlılığın devam etmesi gerektiğini savunanlar da var. Önümüzdeki süreçte Avrupa Ordusu’nun somut bir projeye dönüşüp dönüşmeyeceği, AB’nin iç dinamikleri ve uluslararası gelişmelere bağlı olacak.
