ABD’nin saldırısı sonrası dünya diken üstünde
ABD’nin İran’ın üç kritik nükleer tesisine düzenlediği hava saldırısıyla İsrail-İran savaşı yeni bir boyuta taşındı. Trump, saldırının ardından “Şimdi barış zamanı” dedi ancak İran “ebedi sonuçlar” tehdidinde bulundu. Hormuz Boğazı krizi ve yükselen petrol fiyatları küresel endişeleri artırdı.
İsrail ile İran arasındaki savaşta son 24 saat, bölgesel çatışmanın küresel bir krize dönüşmesinin eşiğine geldi. ABD, savaşta ilk kez doğrudan müdahalede bulunarak İran’ın Fordo, Natanz ve İsfahan’daki nükleer tesislerini hedef aldı. ABD Başkanı Donald Trump’ın “çok başarılı bir saldırı” olarak nitelendirdiği operasyonun ardından İran sert açıklamalarda bulundu, dünya liderlerinden peş peşe tepkiler geldi. Bu gelişmeyle birlikte Ortadoğu’daki tansiyon bir kez daha zirveye çıktı.
ABD resmen savaşta
Cumartesi gecesi yerel saatle 19.50’de başlayan saldırıda ABD’ye ait B-2 Spirit tipi hayalet bombardıman uçakları ve denizaltılar görev aldı. Fordo gibi yer altına inşa edilmiş nükleer tesislerin hedef alınabilmesi için bu uçakların kullanıldığı belirtildi. Operasyonun ardından Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), saldırıların gerçekleştiğini doğruladı ve olağanüstü toplantı çağrısı yaptı.
Trump: Şimdi barış zamanı
ABD Başkanı Trump, saldırının hemen ardından Truth Social üzerinden yaptığı açıklamada, “Şimdi barış zamanı!” ifadelerini kullandı. Ancak bir sonraki paylaşımında, “Eğer mevcut İran rejimi İran’ı yeniden büyük yapamayacaksa neden bir rejim değişikliği olmasın?” diyerek, dolaylı da olsa İran yönetimini hedef aldı. ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth ise bu saldırıların rejim değişikliği amacı taşımadığını savundu.
İran: Ebedi sonuçları olacak, tüm seçenekler masada
İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, saldırının ardından yaptığı açıklamada, “Bu sabah yaşananlar skandaldır ve ebedi sonuçları olacaktır. İran’ın tüm seçenekleri masadadır” dedi. İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Majid Takht Ravanchi ise ülkesinin uranyum zenginleştirme programına devam edeceğini ve “Kimse bize ne yapacağımızı söyleyemez” ifadelerini kullandı.
Hormuz Boğazı krizi: Petrol fiyatları fırladı
İran Meclisi, saldırının ardından dünyanın en önemli enerji geçiş noktalarından biri olan Hormuz Boğazı’nın kapatılması yönünde oy kullandı. Henüz karar İran Ulusal Güvenlik Konseyi tarafından onaylanmadı ancak bu adım enerji piyasalarında paniğe yol açtı. Brent petrolün fiyatı yüzde 2’den fazla artarak varil başına 80 dolara yaklaştı. Uzmanlara göre boğazın tamamen kapatılması, fiyatları 100 dolara kadar taşıyabilir.
Çin ve BM’de sert çıktı
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, saldırının ardından acil toplandı. Çin’in BM Büyükelçisi Fu Cong, ABD’nin saldırısını ve UAEA denetimindeki tesislerin hedef alınmasını “şiddetle” kınadı. Rusya, Pakistan ve Çin, Ortadoğu’da derhal ve koşulsuz ateşkes sağlanması için Güvenlik Konseyi’ne karar tasarısı sundu.
Piyasalar diken üstünde: Reaksiyon beklentisi yüksek
Ekonomistler ve stratejistler, İran’ın vereceği cevaba göre küresel piyasaların yönünün netleşeceği görüşünde. Avustralyalı ekonomist Shane Oliver, İran’ın sembolik bir karşılıkla yetinmesi durumunda piyasaların hızlı toparlanabileceğini ancak ABD üslerine doğrudan saldırı gibi bir senaryoda krizin derinleşeceğini ifade etti.
Vanda Insights CEO’su Vandana Hari ise, İran’ın Hormuz Boğazı’nı kapatma ihtimalini “çok düşük” olarak değerlendirdi. Hari, “Bu adım İran’ın başta Çin olmak üzere dost ülkeleriyle olan ilişkilerini riske atar. Kazanımı çok az, zararı çok büyük olur” değerlendirmesini yaptı.
