Trump’tan federal araştırma fonlarında siyasi denetim hamlesi

ABD Başkanı Donald Trump, federal kurumlar tarafından dağıtılan milyarlarca dolarlık hibe ve araştırma fonlarının siyasi atamalar tarafından kontrol edilmesini sağlayacak yeni bir kararnameye imza attı. Karar, FEMA’dan Ulusal Bilim Vakfı’na (NSF) ve Ulusal Sağlık Enstitüleri’ne (NIH) kadar tüm federal kurumların, hibe ve fonların “kurum öncelikleri ve ulusal çıkarlarla uyumlu” olmasını denetleyecek yetkililer atamasını şart koşuyor.

Siyasi denetim ve fesih yetkisi

Kararnameye göre federal hibeler, mevcut dönemleri içinde dahi herhangi bir zamanda iptal edilebilecek. Ayrıca yeni hibe programları, söz konusu protokoller uygulanmadan duyurulamayacak. Trump yönetimi bu adımı “denetimi güçlendirmek” ve “süreçleri sadeleştirmek” olarak tanımlarken, bilim insanları bunun bilimsel süreci siyasallaştıracağı görüşünde.

Bilim insanlarından sert tepki

Washington Üniversitesi’nden grup karar alma süreçleri üzerine çalışan bilim insanı Joseph Bak-Coleman, “Bu, ABD’de bilimsel araştırma fonlarının dağıtımında uzun yıllardır tarafsız olan mekanizmanın siyasi kontrole alınmasıdır” dedi. Amerikan Tıp Fakülteleri Birliği ise yaptığı açıklamada, kararın hibe değerlendirme süreçlerini geciktirerek “hastaların acilen ihtiyaç duyduğu tedavi ve ilaç çalışmalarını yavaşlatacağını” belirtti.

Trump’ın kararından hangi alanlar etkilenecek?

Karar, FEMA’nın acil yardım hibelerinden Adalet Bakanlığı’nın kamu güvenliği projelerine, Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’nin (CDC) halk sağlığı çalışmalarına kadar geniş bir yelpazeyi etkileyebilir. Daha önce de Trump yönetimi, NIH ve NSF bünyesindeki binlerce araştırma fonunu, trans bireylerin sağlığı, aşı tereddüdü, yanlış bilgiyle mücadele ve eşitlik politikaları gibi konuları kapsayan projelerden çekmişti.

Yargı süreci yolda

Uzmanlar, söz konusu kararın mahkemede ciddi şekilde tartışılacağını ve hukuki itirazların gündeme geleceğini öngörüyor.