Cumhuriyet’in ilanı: “Egemenlik kayıtsız, şartsız milletindir”
29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte, “Egemenlik kayıtsız, şartsız milletindir” ilkesi devlet yönetiminde yerini aldı.
Büyük Millet Meclisi’nin 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’i ilan etmesiyle Türk milletinin iradesi resmen devlet yönetimine yansıdı. “Egemenlik kayıtsız, şartsız milletindir” ilkesi, yeni Türkiye’nin temel taşı olarak kabul edildi.
Bağımsızlık ateşi Samsun’da yakıldı
Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkışıyla başlayan bağımsızlık mücadelesi, Türk milletinin azmiyle zafere ulaştı. Erzurum Kongresi’nde Mazhar Müfit Bey’e, “Zaferden sonra hükümet şekli cumhuriyet olacak” diyen Atatürk, bu düşüncesini dönemin koşulları gereği gizli tuttu.
Meclisin açılışıyla yeni bir dönem başladı
23 Nisan 1920’de TBMM’nin açılmasıyla halkın kendi temsilcileri aracılığıyla yönetime katıldığı yeni bir dönem başladı. Kurtuluş Savaşı’nın başarıyla sonuçlanmasının ardından, yeni Türk devletinin bağımsızlığı 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Antlaşması ile tüm dünyaca kabul edildi.
“Yarın Cumhuriyet ilan edeceğiz”
27 Ekim 1923’te hükümetin kurulamaması üzerine, Atatürk 28 Ekim akşamı Çankaya Köşkü’nde yakın arkadaşlarıyla toplandı ve tarihe geçen o sözleri söyledi:
“Yarın Cumhuriyet ilan edeceğiz.”
Ertesi gün TBMM’de yapılan oylamada “Türkiye Devleti’nin hükümet şekli Cumhuriyettir” hükmü kabul edildi. Karar, “Yaşasın Cumhuriyet!” sesleriyle karşılandı.
Atatürk ilk Cumhurbaşkanı seçildi
Cumhuriyet’in ilanının ardından yapılan gizli oylamada, Gazi Mustafa Kemal Atatürk TBMM tarafından oybirliğiyle Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı seçildi. Atatürk, kürsüde yaptığı konuşmayı,“Türkiye Cumhuriyeti mesut, muvaffak ve muzaffer olacaktır.” sözleriyle tamamladı.
29 Ekim milli bayram oldu
Cumhuriyet’in ilanı, 1925 yılında çıkarılan yasa ile “milli bayram” ilan edildi. O tarihten bu yana, her yıl 29 Ekim’de Türkiye’nin dört bir yanında coşku, saygı ve gururla kutlanıyor.
