Marmara’da biriken enerjinin yüzde 88’i halen duruyor

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) akademisyenlerinin 23 Nisan’da Marmara Denizi’nde meydana gelen 6,2 büyüklüğündeki depreme ilişkin hazırladığı ön rapora göre, depremin gerçekleştiği bölgede 1766’dan bu yana biriken enerjinin yalnızca küçük bir kısmı boşaldı. Raporun detayları, AA muhabirine açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Cenk Yaltırak’ın değerlendirmeleriyle kamuoyuna sunuldu.

“Bu deprem, stresin tamamını boşaltmadı”

Yaltırak, “Bu deprem, stresin tamamını boşaltmadı. Fayın büyük kısmı hâlâ yerinde duruyor,” diyerek, Marmara için olası zincirleme kırılmaların en kötü senaryo olarak ele alınması gerektiğini söyledi.

Kumburgaz segmenti uyarısı

İTÜ Maden Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Kumral’ın koordinasyonunda hazırlanan ön raporda, ana şokun Marmara Denizi’ndeki Orta Marmara Sırtı’nda, 13 kilometre derinlikte ve yaklaşık 13 saniye sürdüğü tespit edildi. Depremin, 1766 yılında kırılan Doğu Sırt Kuzey Segmenti ile Silivri Sırt Güney Sınır Fayı arasında gerçekleştiği, 2019’daki Silivri depremiyle benzerlik gösterdiği belirtildi.

Yaltırak, fayın yalnızca 20 kilometrelik kısmında yaklaşık 30 santimetrelik bir yer değiştirme olduğunu vurgularken, aynı segmentte 3,7 metrelik bir gerilimin hâlâ bulunduğuna dikkat çekti. “Bu bir uyarıdır, ama ‘stres bitti’ demek için yeterli değil,” dedi.

En yüksek değer Küçükçekmece’de

25 Nisan itibarıyla bölgede 291’den fazla artçı deprem kaydedildi. Artçıların büyük bölümü, Kumburgaz Havzası ve kuzeydeki ikincil fay hatlarında yoğunlaştı. Bazı sarsıntılar 30 kilometre derinliğe kadar ulaştı.

İvme ölçümlerinde ise en yüksek değer İstanbul Küçükçekmece’de kuzey-güney yönünde 0,2 g olarak belirlendi. Diğer yüksek ivme değerleri Sazlıbosna Barajı’nda 0,16 g, Marmara Ereğlisi’nde ve Arnavutköy’de ise 0,1 g olarak kaydedildi. Raporda, zemin ve jeolojik yapı gibi etkenlerin ivme ölçümlerini doğrudan etkilediği vurgulandı.

“7,8 büyüklüğündeki senaryo bilimsel bir hesap”

Yaltırak, sıkça dile getirilen 7,8 büyüklüğündeki Marmara depremi senaryosunun “korku yaymak için değil, bilimsel verilere dayanan mühendislik hesabı” olduğunu belirtti. Fay hatlarının eşzamanlı kırılması durumunda yaşanabilecek zincirleme depremlerin 1999 İzmit ve 2023 Kahramanmaraş örnekleriyle daha iyi anlaşıldığını ifade etti.

“Biz bu sayıları uydurmuyoruz,” diyen Yaltırak, moment hesapları, fay uzunlukları ve doktora çalışmalarıyla desteklenen bilimsel verilere dayanarak en büyük riski tanımlamaya çalıştıklarını söyledi. “Eğer siz 7,1’e göre hazırlık yaparsanız, 7,8 olursa büyük kayıplar yaşanır. Ama 7,8’e göre hazırlanırsanız, 7,1’de zarar görmezsiniz,” ifadelerini kullandı.

“Deprem unutuldukça kendini hatırlatır”

Toplumun bilimsel verilerden çok, duymak istediklerine kulak verdiğini söyleyen Yaltırak, “İnsanlar gerçekleri konuşanlara değil, onları rahatlatanlara inanıyor,” diyerek, risk yönetiminin önemine dikkat çekti. “Bu bir kehanet değil, senaryo planlamasıdır,” diyen Yaltırak, Marmara Bölgesi’nde daha büyük depremler için hâlâ ciddi bir hazırlık yapılması gerektiğini yineledi.