35 ülkede gizli çekimlerle ortaya çıktı: Yumurtanın arkasındaki korkunç gerçek

Dünya genelinde 35’ten fazla ülkede yürütülen kapsamlı bir araştırma, endüstriyel yumurta üretiminin karanlık yüzünü gözler önüne serdi. Open Wing Alliance adlı uluslararası hayvan hakları koalisyonunun yürüttüğü üç yıllık gizli çalışmada, yüz binlerce tavuğun havasız, pis, daracık kafeslerde yaşam mücadelesi verdiği, ölü hayvanların canlılarla birlikte tutulduğu ve temel bakım ihtiyaçlarının dahi karşılanmadığı belgelendi.

Kafeslerde ölüm sessizliği

İspanya’daki bir çiftlikten gelen ilk izlenim, manzaranın vahametini özetliyor: “Kapıyı açtığım an yoğun bir koku çarptı yüzüme… Ama asıl dayanılmaz olan içerideki sıcaklıktı. Derine işleyen, yapışkan bir hava.”

Zemin ölü hayvanlarla, dışkı ve küflenmiş yem artıklarıyla kaplıydı. Tavuklar kanatlarını dahi açamayacak kadar sıkışık kafeslere hapsedilmiş, çoğunun tüyleri dökülmüş, ciltleri yaralıydı.

Avrupa’da da yasaya rağmen kafes varlığı sürüyor

Avrupa Birliği, 2012’de batarya tipi bireysel kafesleri büyük ölçüde yasaklasa da, araştırmada Fransa dahil 9 AB ülkesinde hâlâ bu sistemlerin kullanıldığı ortaya çıktı. “Zenginleştirilmiş” kafesler adı altında devam eden uygulama, tavukların sadece biraz daha büyük kafeslere konularak içine birkaç tüneme çubuğu veya yuva materyali eklenmesinden ibaret.

Uzmanlara göre bu uygulama hayvanların doğasına hâlâ aykırı. “Zemin ışık almıyor, temiz hava yok ve tavuklar doğal davranışlarını sergileyemiyor” diyen uzmanlar, bu sistemin hayvan refahı açısından yetersiz olduğunu belirtiyor.

Görüntülerde ölü tavuklarla aynı kafeste yaşayan hayvanlar var

Open Wing Alliance’ın yerel araştırmacılar, çiftlik çalışanları ve drone’lar aracılığıyla topladığı görüntülerde bazı tavukların ölü bedenlerle aynı kafeste yaşamaya zorlandığı, kaçmayı başaran hayvanların ise gübre çukurlarına düştüğü ve kaderine terk edildiği görülüyor.

Hayvan refahı uzmanı Mia Fernyhough, sistematik ihmalin yanı sıra yapısal sorunlara dikkat çekti:

“Bazı hayvanlar görünmediği için ihmal ediliyor. Bu hayvanlar acı çekiyor, ölüyor ve yerlerinden bile alınmadan öylece bırakılıyor.”

Salgın tehdidi: Kuş gribi mutasyona uğruyor

Kafes sistemlerinin bir diğer büyük riski ise halk sağlığını tehdit eden hastalıklar. Kalabalık, kirli ve havasız ortamların kuş gribi gibi virüsler için mükemmel üreme alanı olduğunu belirten uzmanlar, mevcut pandeminin bazı mutasyonlarının insanlara bulaşma kapasitesine ulaştığını hatırlatıyor.

Fernyhough, “Bir sonraki mutasyonun insandan insana bulaşabilme özelliği kazanması halinde ciddi bir küresel salgınla karşı karşıya kalabiliriz” uyarısında bulundu.

Tüketici tercihleri değişiyor ama yeterli değil

Fransa’da marketlerde satılan yumurtaların %80’i artık kafessiz sistemlerden geliyor. Ancak yılda üretilen yaklaşık 15 milyon yumurtanın büyük kısmı işlenmiş gıda ve restoranlarda kullanılıyor. Bu ürünlerde menşe bilgisi net şekilde belirtilmediği için tüketiciler, dolaylı olarak hâlâ kafes yumurtası tüketmeye devam ediyor.

Kurumsal sorumluluk: Değişim mümkün

Open Wing Alliance’a göre değişim yalnızca devlet politikalarıyla değil, kurumsal inisiyatiflerle de mümkün. Mayıs 2025’te McDonald’s, ABD’de tüm restoranlarında %100 kafessiz yumurtaya geçtiğini duyurdu. Bu, yılda yaklaşık 2 milyar yumurtalık tedarik zincirini dönüştürdü.

Şimdi hedef, bu uygulamanın Asya’ya yayılması. Güney Kore’de başlatılan deneme çalışmaları, zincirin kafessiz üretime geçişte öncülük etmesini sağlayabilir.

Tüketiciye çağrı: Ne aldığınızı bilin

Open Wing Alliance, şirketlerin değişime direnç göstermesine rağmen tüketici baskısıyla dönüşüm sağlanabileceğini vurguluyor.

“Şirketlerden daha fazlasını talep edebiliriz” diyen Avrupa Direktörü Loretta Piare, etik tüketim konusunda bilinçlenme çağrısı yaptı:

“Tüketicilerin ne satın aldıklarını bilmeye hakkı var. Gerçekler saklanmamalı.”