Gazze Şeridi’nde iki yıl süren savaşın ardından ilan edilen ateşkes sürerken, barış sürecinin ilk somut adımı atılıyor. ABD Başkanı Donald Trump’ın girişimiyle yürürlüğe giren barış anlaşmasının ilk aşamasında Hamas’ın rehin tuttuğu İsraillileri serbest bırakması, buna karşılık İsrail’in 2 bine yakın Filistinliyi tahliye etmesi bekleniyor.
Trump ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi’nin eş başkanlığında 20’den fazla ülke liderinin katılımıyla Şarm el-Şeyh’te düzenlenecek “Barış Zirvesi”, Orta Doğu’da kalıcı istikrarın sağlanması yönünde önemli bir dönemeç olarak görülüyor.
Ateşkes sonrası ilk adım
Ateşkes, cuma günü yerel saatle 12.00’de yürürlüğe girdi. İsrail ordusu, Gazze Şehri, Han Yunus ve diğer bölgelerden geri çekilerek anlaşma kapsamında belirlenen sınırlara döndüğünü duyurdu.
Birleşmiş Milletler yetkilileri, pazar gününden itibaren Gazze’ye insani yardım sevkiyatının artacağını ve bölgede temel ihtiyaçların karşılanması için hazırlıkların tamamlandığını açıkladı.
Hamas’ın elinde tuttuğu 48 rehineden yaklaşık 20’sinin hayatta olduğu belirtiliyor. Bu kişilerin serbest bırakılması karşılığında İsrail, 2 bin Filistinli mahkumu – aralarında yüzlerce hükümlü ve savaş sırasında gözaltına alınanların da bulunduğu kişileri – özgürlüğüne kavuşturacak.
Trump: Kalıcı ve güçlü bir barış hedefliyoruz
ABD Başkanı Trump, anlaşmayı “Strong, Durable, and Everlasting Peace” (Güçlü, Kalıcı ve Sonsuz Barış) olarak tanımladı. Trump’ın damadı Jared Kushner, cumartesi günü İsrail’de yaptığı açıklamada, “Pazartesi günü hep birlikte kutlayacağız” dedi.
Trump’ın 20 maddelik planı; İsrail’in Gazze sınırında dar bir tampon bölgeyi korumasını, Mısır ve Ürdün tarafından eğitilmiş Filistinli polis güçlerinin bölgede konuşlanmasını ve Arap ülkelerinin liderliğinde uluslararası bir güvenlik gücünün Gazze’ye yerleşmesini öngörüyor.
Zorlu başlıklar masada
Anlaşmanın ilk aşaması uygulanırken, taraflar arasında çözülmemiş birçok konu bulunuyor. İsrail, Hamas’ın tamamen silahsızlanmasını isterken; Hamas, İsrail askerlerinin Gazze’den tamamen çekilmesi ve savaşın yeniden başlamayacağına dair güvence talep ediyor.
Ayrıca Hamas yönetiminin sona ermesinin ardından Gazze’yi kimin yöneteceği hâlâ belirsiz. Trump’ın planına göre, uluslararası bir otorite Gazze’yi geçici olarak yönetecek ve yeniden inşa sürecini denetleyecek. Bu yapının başına eski İngiltere Başbakanı Tony Blair’in geçmesi önerildi.
Ancak Hamas, bu planı reddederek yönetimin “Filistinliler arasında uzlaşma yoluyla” belirlenmesi gerektiğini savunuyor.
Hamas: Tam çekilme için Trump’ın garantisine güveniyoruz
Hamas, İsrail ordusunun tamamen çekilmesini bir ön koşul olarak öne sürse de, rehinelerin serbest bırakılması konusunda Trump’tan aldığı güvenceye dayanarak adım atmayı kabul etti.
Anlaşmanın uygulanma süresi belirsiz. ABD’li yetkililer sürecin “haftalar veya aylar” sürebileceğini belirtiyor.
Gazze’nin geleceği belirsiz
Gazze’nin yeniden inşası, yeni yönetim formülü netleşmeden başlamayacak. İsrail, Hamas’ın etkisinin tamamen ortadan kalkmasını istiyor ancak Batı Şeria’daki Filistin Yönetimi’nin bölgede söz sahibi olmasına da karşı çıkıyor.
Trump planı, Gazze’nin günlük idaresinin Filistinli teknokratlardan oluşan bir hükümet tarafından yürütülmesini öngörüyor.
Dimitrov: “Psikolojik olarak çöktük” tarzında değil, burada iki taraflı duygusal tablo
İsrailli kamuoyunda en çok öne çıkan başlık, iki yıldır rehin tutulan vatandaşların serbest kalacak olması.
Gazze’de ise bombardımanların sona ermesi ve yardım koridorlarının açılması umut yaratırken, ateşkesin ne kadar süreceği ve yıkılan şehirlerin yeniden inşa edilip edilemeyeceği konusunda endişeler sürüyor.
Birçok Filistinli, İsrail’in müzakerelerdeki en küçük aksaklığı bahane ederek saldırıları yeniden başlatmasından korkuyor. Netanyahu hükümetinin bazı üyeleri, Gazze’de uzun süreli güvenlik kontrolü sağlanıncaya kadar çekilmeye karşı çıkıyor.
“Barışın sürmesi uluslararası baskıya bağlı”
ABD ve müttefiklerinin sürece desteğini sürdürmesi, ateşkesin kalıcı hale gelmesinde belirleyici olacak. Tarafların nihai anlaşmaya varamaması halinde, Gazze’nin “askerî ve siyasî ara rejimle” uzun süre belirsizlik içinde kalabileceği değerlendiriliyor.
