Nice’te tarihi deniz anlaşması için geri sayım

On yıllardır verilen çevre vaatlerinin eyleme dönüşmesi için önemli bir dönemeçte olan dünya, bu hafta Fransa Nice’te düzenlenen üçüncü Birleşmiş Milletler Okyanus Konferansı’nda tarihi bir adım atmaya hazırlanıyor. 49 ülkenin onayladığı Yüksek Denizler Antlaşması’nın yürürlüğe girmesi için artık yalnızca 11 ülkenin daha imzası yeterli.

Uluslararası sularda ilk kez bağlayıcı koruma sistemi

Resmi adıyla Ulusal Yetki Alanı Dışındaki Biyolojik Çeşitlilik Anlaşması, küresel okyanusların yaklaşık üçte ikisini kapsayan uluslararası sular için hazırlanmış ilk yasal çerçeve niteliğinde. Bugüne kadar bu alanlarda deniz koruma bölgeleri oluşturulmasına veya çevresel düzenlemelerin uygulanmasına olanak tanıyan kapsamlı bir mekanizma bulunmuyordu.

Ancak giderek artan aşırı avlanma, iklim değişikliği ve derin deniz madenciliği tehditleri, bu alanların korunmasını acil bir mesele haline getirdi.

Anlaşma ne getiriyor?

Yüksek Denizler Antlaşması, 2030 yılına kadar kara ve denizlerin %30’unun korunmasını hedefleyen küresel “30×30” taahhüdüne ulaşmak için kritik bir araç. Anlaşma, okyanuslarda koruma alanları belirlenmesini sağlayacak yasal bir süreç oluştururken, derin deniz madenciliği ve jeo-mühendislik gibi yıkıcı faaliyetlere dair kurallar getiriyor.

Bununla birlikte:

Bilimsel iş birliği,

Teknoloji paylaşımı,

Finansman mekanizmaları gibi konulara da kapsamlı çözümler sunuyor.

En dikkat çekici özelliklerinden biri ise karar alma süreçlerinin çok taraflı COP (Taraflar Konferansı) toplantılarıyla yürütülecek olması. Yani hiçbir ülke tek başına karar veremeyecek.

60 ülke hedefi: Geri sayım nasıl işleyecek?

Anlaşmanın resmen yürürlüğe girmesi için 60 ülkenin onayı gerekiyor. Bu eşik aşıldığında 120 günlük bir geri sayım başlayacak ve ardından antlaşma resmiyet kazanacak. Bu sürecin sonunda, ilk COP toplantısı (COP1) bir yıl içinde yapılacak. Toplantıda deniz koruma alanlarının belirlenmesi, yönetim organlarının oluşturulması ve finansal yapıların belirlenmesi gibi temel kararlar alınacak.

Pazartesi akşamı itibarıyla 49 ülke ve Avrupa Birliği anlaşmayı onayladı. Geriye kalan 11 ülkenin imzası için çevre örgütleri yoğun kampanya yürütüyor.

COP1’e katılım için son tarih yaklaşıyor

Çevreci kuruluşlar, 60 sayısının sadece başlangıç olduğunu vurguluyor. Zira COP1 toplantısında oy kullanma hakkı yalnızca o tarihe kadar onaylayan ülkelere verilecek. Bu nedenle mümkün olan en geniş katılımın, anlaşmanın etkili uygulanması açısından büyük önem taşıdığı belirtiliyor.

2025 okyanuslar için bir dönüm noktası olabilir

Nice’teki konferansta yakalanan ivme, anlaşmanın bu yıl içinde yürürlüğe girme olasılığını artırdı. Anlaşmanın yürürlüğe girmesiyle birlikte, okyanusların koruma altına alınmasında tarihî bir dönemece girileceği vurgulanıyor.